Kangal cinsi köpeklerinin Anadolu’ya has safkan gen kaynakları TİGEM Karacabey İşletmesi Köpek Tesisleri’nde korunuyor. Karabaş olarak bilinen, Orta Asya’dan Anadolu’ya 1071 Malazgirt Zaferi ile gelen Türklerin yoldaşı köpekler, Sivas Kangal halkının yüklü olarak sahiplenmesinin akabinde 1960’lı yıllardan beri Kangal olarak anılıyor. Tüm dünyaya nam salmış kangallar zeki, çevik ve kollayıcı olma özelliği ile tanınıyor.
TİGEM Karacabey İşletmesi tarafından satışı da yapılan kangalların dişileri 65 santimetre, erkekleri 75 santimetre boyutuna ulaşıyor. Hayli ilgi gören kangal cinsi safkan köpeklerden edinmek isteyenler TİGEM Karacabey İşletmesine başvurarak 13-15 ay mühlet sonra sahip olabiliyor. 0-6 aylık 2 bin lira artı KDV olarak satılan kangallar, 6 aylıktan sonra ise 3 bin TL artı KDV olarak alıcı buluyor. Köpekler şecerelerinin bulunduğu sertifika ve boyunlarına takılan çipler ile satışı gerçekleştiriliyor. Şu an kangal sahibi olmak isteyenlerin sayısı 270’i buluyor.
KARABAŞLAR 1960’DAN SONRA KANGAL OLARAK ANILMAYA BAŞLANDI
TİGEM’ bağlı Karacabey Tarım İşletmesi Müdürlüğü Köpekçilik Tesisi Hayvan Besleme Teknikeri Seydi Vakkas Karaoğlan, Karabaş cinsi köpeklerin Orta Asya’dan Anadolu’ya geliş kıssasını anlattı. Türklerin göç ettiklerinde Kayseri, Sivas, Tokat, Erzincan bölgelerine yerleştiklerini, Karabaş’a Sivas Kangal ilçesinde en fazla sahip çıkıldığı için 1960’dan sonra köpeğin Kangal ismi ile anılmaya başlandığını belirten Vakkas Karaoğlan, Sivas halkına da teşekkür etti.
Türkiye’de birinci kez resmi kuruluş olarak kangallara sahip çıkan kurumun TİGEM olduğunun altını çizen Karaoğlan, buradaki en büyük gayenin köpeğin genlerini korumak olduğunu tabir etti. “Buradaki faaliyete 1992 yılında Ulaş Tarım İşletme Çiftliğinden getirdiğimiz 8 ana 2 baba köpekle başladık” diyerek kelamlarını sürdüren Karaoğlan, “Getirdiğimiz köpekleri 5 yıl ıslah çalışmasından sonra satışına geçtik. Hedefimiz genlerinin korunarak yurtdışına kaçaklarının önlenmesidir” diye konuştu.
270 KİŞİ SIRADA BEKLİYOR
Yoğun talepten ötürü, köpekleri almak isteyenleri sıralamak zorunda olduklarının belirten Vakkas Karaoğlan, “Bizim burada kangallarda 25 ana, 15 baba, 5 genç dişi, 15 erkek yavru, 20 dişi yavru olmak üzere irili ufaklı 80 köpeğimiz var. Bu köpeklerin yavruları sırasıyla satış yapılıyor. Ağır talepten ötürü şu anda sırada 270 kişi bekliyor. Bu gün almak isteyenlere biz diyoruz ki; ‘Kimse sırasından caymazsa bu 13-15 ay bulabilir. Sırasından vazgeçen olursa tahminen 5-6 ay içinde alabilirsiniz” dedi.
2007 yılından beri yapılan köpekler satışlarının tamamının çipli olduğunu vurgulayan Karaoğlan, “Satış evresine gelene kadar bütün aşılarını yapıyoruz. Buradaki fiyatlarımız 0-6 aylık 2 bin TL artı KDV’dir. 6 aylıktan büyükler için ise 3 bin TL artı KDV’dir. Tüm satışlarımızda çift isteyenlere asla kardeş vermeyiz. Bir anadan erkek bir anadan dişi veririz ki akrabalıktan gelecek hastalıklar olmasın. Sattığımız yavruların da safkan olarak çoğalmasını isteriz. 1996 bu yana akbaş ve kangallardan toplamda 4 bin üzerinde satış yaptık. Etrafımızda köpekçi yokken, bir sürü tesisler açıldı. Bu Kangallar, Akbaşlar herkesin köpeğidir. Kimsenin köpeği makus değildir” tabirlerini kullandı.
Kangalların hoş olması için öncelikle safkan olması gerektiğinin altını çizen Karaoğlan, “Bilim insanların incelemelerine nazaran bizim köpeklerimizin tamamı da safkandır. Esasen safkan olmasa bu kadar kişi sırada beklemez. Dişilerde uzunluk 65 santimetre, erkeklerde 75 santimetre ortalama olarak görebiliriz. Lakin düzgün bakıp beslerseniz, alanı hoşsa bu köpeklerde 5-10 santimetre daha büyüme görülebiliyor. Her 1 metre köpek Kangal değildir. Kangallarda 3 uzunluk vardır, Akyaka, Karayaka, Bozyaka . Bizim köpeklerimizin hepsi Akyaka cinsidir. Bu köpeklerin yavru vaktinde büyüyene kadar koşması gerekmektedir. Günde en az 15-20 kilometre koşması gerekiyor ki en hoş boya gelebilsin. Sürüdeki köpekler bizim kadar uygun bakılmasa bile en hoş boya kalıba gelebiliyor” dedi.
HAŞLANMIŞ KEMİK VE ETLE BESLENİYOR
Kangal cinsi köpek alacaklara da tavsiyelerde bulunan Vakkas Karaoğlan, “Hayvanın bakılacağı yer geniş olmalıdır. Dar bahçeli konutta olmaz. Geniş konutlarda, fabrika, iş yeri, villaları korumak için tavsiye ediyoruz. Köpek koşamazsa yazık olur. Kangal yavrularının 0-6 aya kadar 3 öğün yiyecek veriyoruz. 6-12 ay ortası günde 2 öğün veririz. 1 yaşından sonra 1 öğüne düşeriz. Haşlanmış kemik tercih ediyoruz. Haşlamadan et vermiyoruz. Kuşbaşı halinde gençlere veriyoruz. Daha küçük yavrulara et kemiği suyunu mamalarının üzerine döküyoruz” halinde konuştu.
Vakkas Karaoğlan, bu tesiste açık ve kapalı iki sistemin olduğunu, uzun mühlet kapalı sistemde kalırlarsa rahatsızlıkların görülebileceğini lisana getirdi. Açık alan olarak 4 metre genişliği, 75 metre uzunluğunda bir yerde köpeklerin bakıldığının altını çizen Karaoğlan, “6 ay köpek hareketsiz kalırsa kalçalarında sakatlıklar görülebilir. Kangalların temel misyonu sürülerde çoban köpeğidir. Kurtların en büyük düşmanlarıdır. Kurtlarla tek çaba eden kangallardır. Sürüde kuzularla birlikte büyümüşse, büyüdüğünde vefatı değerine o sürüyü korur. 300 – 400 başlı bir sürü de en az 2 köpeğin olması gerekiyor. Bizde satılanların yüzde 90’ı geniş çiftlik ve konut sahipleri alıyor” dedi.
Kangalların gebelik müddeti 58-63 gün olduğunu tabir eden Karaoğlan, “6-8 ay ortasında bir kızgınlık gösterir. 6 ayda bir göstermişse 8 ayda bir doğum, 8 ayda göstermişse 10 ay da bir doğum yapar. Nadiren de olsa 3-4 ayda kızgınlık gösterenler de olabiliyor. Gençler 6-8 yavru doğurabilir. Bu 12-13’e kadar da çıkabilir. Öteki doğumlarda yavru sayısı git gide düşüşe geçer” diye konuştu.
KANGALLAR BİRİNCİ SAHİPLERİNİ UNUTMUYOR
Bir Alman Kurdu ile kangalın kıyaslanması durumunda, Alman Kurdunun birinci sahiplerini unuttuğunu söyleyen Karaoğlan, “Alman Kurduna 5-6 sene bakarsın, size kimse yan gözle bakamaz. O köpeği bana armağan ettiğiniz vakit o hayvan birinci sahibini unutur. Kangal köpeklerine siz bakarsanız köpek kaç defa el değiştirirse değiştirsin, muhakkak birinci sahibini unutmuyor. Biz dışarıdan vakit zaman kan tazelemek için köpek satın alırız. Akrabalıklar olmasın, bağlar uzaklaşsın diye. Aldığımız bu erkek köpek bunun çiftleştirmeden evvel kan analizlerini yaparız. 1 ay karantinada fiyat ve eşleştiririz. Satın aldığımız köpeğinin sahibi 3 yıl sonra gelir. Köpeğin ismini birinci sahibi seslendiği vakit o köpek yerinde duramıyor. Geldiği vakit da sahibine sarılıyor. Ayrılacağı vakit gözlerinden yaş akıyor ve 1-2 sene gözlerinde o yaşın izlerini görebiliyoruz” tabirlerini kullandı.
TİGEM’ bağlı Karacabey Tarım İşletmesi Müdürlüğü Köpekçilik Tesisi’nde yılda 100 civar kangal doğumu olduğunu belirten Vakkas Karaoğlan, “Yılda 80 tane satışımız oluyor. Bu bazen yavrularda fazla olduğu için bu sayı 100-120 ortası değişebiliyor. Sırada bekleyenlerin sayısı 270 olduğu için, 13-15 ay beklemeleri gerekiyor. Biz uzun müddet veriyoruz ki vatandaş ona nazaran hazırlığını yapsın. Kangal ve akbaşların korunması da kameralar ve güvenlik sayesinde yapılıyor. 24 saat işletmenin toprağı ve binaları korunuyor” dedi.