Çalışan; şayet kendi isteğiyle işten ayrıldıysa istifa ettiyse, çıkış süreci SGK’ya 3 numaralı kodla bildiriliyor. Çalışanın işine patronun isteğiyle son verilmişse çıkış süreci SGK’ya 4 numaralı kodla bildiriliyor. Kritik mevzu da şu; istifa edenler (3 no.lu kod) işsizlik maaşı alamazken, işten çıkartılanlar (4 no.lu kod) işsizlik maaşına hak kazanıyorlar. Son günlerde bu istikamette çokça duyum alıyoruz… Gerçekte istifa ederek işten ayrılan çalışan için, SGK’ya yapılan bildirimde güya ‘işverenin kendisi işten çıkartmış gibi’ beyan edildiği olaylar tespit edilmiş. Bu adapsız süreçler hakkında hali hazırda incelemeler de yapılıyor. 3 no.lu kod yerine, 4 no lu kodla bildirimde bulunulurken aşikâr ki çalışanın–hak etmediği halde- işsizlik maaşından faydalanması amaçlanmış. İşten ayrılan çalışanlarını, münasebetleri ile SGK’ya bildirmekle yükümlü olan patronlar için çok kıymetli bir risk bu… Gerçekte olmayan durumu varmış üzere beyan etmenin hem para cezası riski var, hem de savcılığa çağrılma riski var…
İşsizlik sigortasından yararlanabilmek için en temel kural; çalışanın kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalması, patron tarafından iş akdinin sonlanmış olması… Çalışanın haklı nedeni (sağlık, fiyatın eksik ödenmesi vb…) olarak istifa etmesi durumunda işsizlik maaşı almasının önünde bir pürüz olmadığını da ayrıyeten belirtelim.
İKİ TARAF İÇİN SÜREÇ
Çalışanın işten çıkarıldığı tarihi takip eden 10 gün içinde, SGK’ya sigortalı işten ayrılış bildirgesinin patron tarafından iletilmesi gerekiyor. Ay içinde işten ayrılan çalışan için, işten çıkış tarihi sisteme girildikten sonra işten ayrılma nedeninin de aylık prim ve hizmet evrakına kaydedilmesi gerekiyor. Hak edilmediği halde işsizlik ödeneği ödenmesine neden olan patron, bu yöntemsiz süreçten sorumlu tutuluyor. Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalan çalışanın, iş akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde, en yakın
İŞKUR ünitesine şahsen ya da elektronik ortamda başvurması gerekiyor. İşine son verilen çalışanın işsizlik maaşı alabilmesi için, – İşten ayrılmadan evvelki son 120 gün hizmet mukavelesine tabi olması, – İş kontratının feshinden evvelki son üç yıl içinde en az 600 gün mühlet ile işsizlik sigortası priminin ödenmiş olması da, gerekiyor.
İŞSİZLİK MAAŞI TUTARI
Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık fiyatı (prime temel kazançları) dikkate alınarak hesaplanıyor. Çalışana günlük ortalama brüt yararının yüzde kırkı kadar ödenek veriliyor. Hesaplanan işsizlik ödeneği ölçüsü, her durumda aylık taban fiyatın brüt meblağının yüzde seksenini geçemiyor. Yani işsizlik ödeneğine hak kazanan şahıslara; 2019 yılı için en fazla aylık 2.046,72 TL işsizlik maaşı ödenebiliyor. (2019 minimum fiyatı, 2.558,40 TL’nin yüzde 80’i: 2.046,72 TL)