Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu’nda, tütün eserlerinde yakın devirde yapılan fiyat ayarlamalarının, ağustos ayı enflasyonuna kayda bedel bir tesiri olacağı bildirildi.
TCMB tarafından temmuz ayına ait Fiyat Gelişmeleri Raporu yayımlandı.
Rapora nazaran, temmuz ayında tüketici fiyatları yüzde 1,36 artarken, yıllık enflasyon 0,93 puan yükselerek yüzde 16,65 seviyesinde gerçekleşti. Bu gelişmede, sağlam tüketim mallarındaki süreksiz vergi indirimlerinin sona ermesi ve elektrik kalemi kaynaklı güç fiyatlarında kaydedilen yükseliş tesirli oldu.
Gıda yıllık enflasyonundaki yavaşlama eğilimi işlenmemiş besin fiyatlarındaki düşüşe bağlı olarak sürdü. Bu devirde çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonundaki yükselişte, güçlü tüketim mallarındaki vergi oranı değişikliğine paralel temel mal enflasyonu belirleyici oldu. Süreksiz vergi indirimlerinin tesiri arındırıldığında, B ve C göstergelerinin eğilimindeki yükseliş ise daha sonlu seviyede gerçekleşti.
Temmuz ayında hizmet fiyatları yüzde 1,03 artarken, küme yıllık enflasyonu 0,35 puan azalarak yüzde 14,57 oldu. Bu devirde yıllık enflasyon lokanta-otel ve öteki hizmetler kümelerinde geriledi. Haberleşme ve ulaştırma hizmetlerinde yükselen yıllık enflasyon, kira alt kaleminde ise yataya yakın seyretti. Haberleşme hizmetleri yıllık enflasyonunda baz tesirlerinin yanı sıra cep telefonu görüşme fiyatları kaynaklı yükselişin tesiri gözlendi. Ulaştırma kümesi enflasyonunda ise hava yolu ile yolcu nakliyatı alt kalemindeki fiyat artışı öne çıktı.
Söz konusu ayda, temel mal kümesi yıllık enflasyonu 3,02 puan artışla yüzde 17,81 oldu. Bu periyotta yıllık enflasyon sağlam mal kümesinde artarken, öbür alt kümelerde geriledi. Sağlam mal kümesindeki artışta araba, beyaz eşya ve mobilya kümelerindeki süreksiz vergi indirimlerinin sona ermesinin tesiri izlendi. Beyaz eşya kümesinde fiyat artışı vergi değişiminin ima ettiğinin altında kalırken, mobilyalarda vergi tesirinin üzerinde bir fiyat artışı gözlendi.
Tüm bu gelişmeler sonucunda, temel mal enflasyonu yakın periyottaki olumlu döviz kuru gelişmeleri ve iktisadi faaliyetteki ölçülü seyrin sınırlayıcı tesirine rağmen, vergi indirimlerinin sona ermesi nedeniyle yükseldi.
“ENERJİ FİYATLARINDAKİ ARTIŞTA, ELEKTRİKTEKİ YÜKSELİŞ TESİRLİ OLDU”
Enerji fiyatlarının temmuzda yüzde 3,01 artmasında, elektrik fiyatlarında yapılan yüzde 15’lik yükseliş tesirli oldu.
Bu periyotta şebeke suyu fiyatları hudutlu bir ölçü gerilerken, döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak akaryakıt fiyatlarında bir ölçü düşüş gözlendi. Bu gelişmelerle, güç yıllık enflasyonu da 2,73 puan artarak yüzde 13,19’a yükseldi.
Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu, temmuzda 0,99 puan azalarak yüzde 18,21’e geriledi. Bu gelişmede taze meyve-sebze fiyatlarına bağlı olarak yüzde 12,37’ye gerileyen işlenmemiş besin enflasyonu belirleyici olurken, işlenmiş besin kümesi yıllık enflasyonu yükselişini sürdürdü.
Bu devirde olumlu arz şartlarının devam etmesine bağlı olarak taze meyve-sebze kümesinde yıllık enflasyon yüzde 4,30’a düştü. İşlenmiş besin kümesinde ise fiyatlar aylık bazda yüzde 1,74’lük yüksek bir oranda artmaya devam etti ve küme yıllık enflasyonu 0,74 puanlık artışla yüzde 24,15’e çıktı. Bu kümede fiyat artışlarının alt kümeler geneline yayıldığı görülürken, bilhassa ekmek ve tahıllar ile çay ve şeker üzere alt kalemlerdeki gelişmeler öne çıktı.
Temmuz ayı başında tütün ve alkol eserlerinden alınan maktu ve taban maktu ÖTV meblağlarının Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi’ndeki (Yİ-ÜFE) altı aylık değişime endeksli olarak yükseltilmesine istinaden, alkollü içecek fiyatları yüzde 8,44 arttı, tütün eserleri fiyatları yatay seyretti.
Bununla birlikte, tütün eserlerinde yakın devirde yapılan fiyat ayarlamalarının ağustos ayı enflasyonuna kayda kıymet bir tesiri olacağı değerlendirildi.
“TL’DEKİ OLUMLU GÖRÜNÜM Yİ-ÜFE’YE YANSIDI”
Yurt içi üretici fiyatları temmuz ayında yüzde 0,99 azalırken, yıllık enflasyon 3,38 puan düşüşle yüzde 21,66’ya geriledi. Bu gelişmede, Türk lirasında yakın devirde gözlenen olumlu görünümün yansımaları izlendi.
Aynı periyotta, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi besbelli olarak geriledi.
Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, fiyatlar güçlü tüketim malları dışında kalan kümelerde düşüş kaydetti. Orta malı kümesi fiyatlarındaki aylık düşüşte demir-çelik, temel kimyasal eserleri, dokumacılık iplik ve elyafları ve plastik eserler belirleyici oldu. Sermaye mallarında ise öteki özel ve genel maksatlı makineler ile bilgisayar ve metal yapı eserlerinin tesiri öne çıktı.
Enerji kümesindeki düşüşü elektrik üretimi, iletimi ve dağıtımı fiyatları sürükledi. Gaz imalatındaki fiyat artışı ise üst istikametli katkı verdi.
Dayanıklı tüketim malları fiyatları mobilya eserleri kaynaklı olarak artarken, dayanıksız tüketim mallarındaki düşüşte et eserleri ile katı-sıvı yağlar öne çıktı. Sonuç olarak, bu periyotta tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları azaldı.