Uzay ve yıldız müşahedeleri yapan Türk Astronomi Derneği Lideri Prof. Dr. İbrahim Küçük, kentlerin yol, cadde, sokak ve park aydınlatmalarında kullanılan yanlış armatürlerin, bilimsel müşahedeleri zora soktuğunu ve önemli güç kaybına neden olduğunu söyledi. Türkiye’de kentlerin çarpık kentleşme sorunu yaşadığına değinen Lider Küçük, ülkelerin ışık kirliliğinin farkına vararak tedbir aldığını tabir etti.
‘GÖZLEM KONUTU IŞIKLAR ALTINDA KALMAYA BAŞLADI’
Küçük, “Biz bu işe astronomiyi gözlemlemek ismine bakıyoruz. Hem sıhhat açısından hem de gökyüzünü görebilme açısından farklı boyutları vardır. Biz buna ışık kirliliği diyoruz. Bütün dünya bunun farkına varabildiği için tedbirler alıyor. Kentlerimiz büyüyor. Örnek verecek olursak Kayserimiz de 1,5 milyon nüfusa ulaştı. Münasebetiyle çarpık kentleşme bu sorunu tetikliyor. 20 yıl evvel Antalya’da bulunan TUBİTAK Müşahede konutu ışıklar altında olmaya başladı. Müşahede konutları 2 bin 500 metrelere kurulur. Bunun nedeni de kent ışıklarından kaçmak gayelidir. Bu ışıklar artık müşahede meskenlerimizi tehdit eder hale geldi. 50 kilometredeki bir alanın ışıklardan arındırılması gerekiyor. Dünya’nın gözbebeği olan Şili, ellerinde gökyüzünü korumak ismine maddeleri var. 58 bin metrekarelik alanı sit alanı olarak ilan ettiler. NASA’nın da teleskopları buradadır” dedi.
‘ROL OYNAYACAK KURUM BELEDİYELERDİR’
Başkan Küçük, gökyüzünü aydınlatan ışıkların ileride yapılacak olan bilimsel çalışmaları da tehdit edebileceğini vurgulayarak, şöyle konuştu: “Türkiye’de de bırakın kentin içerisindeki ışıkları, bahsedilen mevkilerde bile gökyüzünü göremez hale geliyoruz. Bu ileride yapılacak olan bilimsel çalışmaları da tehdit eder hale geliyor. Burada rol oynayacak kısımlar belediyelerdir. Belediyelerin burada dikkatini çekmek istiyoruz zira yanlış kent aydınlatmaları var. Hem gökyüzünün parlaklığını arttırmak istikametinde kullanılıyor hem de maddi boyutları var. Örnek olarak Ankara için yapılan bir çalışmada yılda 3 milyon TL’lik bir ziyan tespiti manasına geliyor. Yapılacak olan ise kolay, mevcut aydınlatmalara şapkalar konulacaktır. Gerçek aydınlatma sağlanacak. Her yeri aydınlatmak yerine istenilen bölgeyi aydınlatmak kelam konusu olacaktır.”
‘GÖKYÜZÜNE HARCANAN IŞIK İLE 3 MİLYON TL ZİYAN EDİLİYOR’
Türkiye’nin ışık kirliliğine karşı tedbir aldığı vakit iktisada olumlu yansımaların olabileceğini aktaran Prof. Dr. Küçük, şunları söyledi:
“Sağlık alanında da tesirleri var. İnsan bedeni gece 10.00’dan sabah 03.00’a kadar hormonlar üretiyor. Hasebiyle karanlık ortamda olması gerekiyor. Bu tedbirlerin iktisada de katkıları olacaktır. Örneğin hayvanlar istikamet bulmakta zorlanıyor. Dolunay olduğu vakitte dolunayı takip ederler. Artık siz kenti aydan daha parlak bir hale getiriyorsunuz. Hayvanlar nereye gideceklerini şaşırıyorlar. Lamba yandığı vakit etrafında dolanıyorlar. Biz bu yasa tasarısını Türk Astronomi Derneği olarak yine ele aldık. Sanayi ve Teknoloji Bakanımız Mustafa Varank’a da bu durumu ilettik. Onlardan aldığımız hamasetle bir kademe kaydetmeyi düşünüyoruz. Beşerler gözünün önünün aydınlatılmasını ister. Biz gökyüzüne bu ışığı harcayarak 3 milyon TL ziyan ediyoruz.”
‘GECENİN KARANLIĞINI IŞIK SÜRATİYLE KAYBEDİYORUZ’
Küçük, gökyüzünü aydınlatmanın kimseye bir yararı olmadığının altını çizerek, “Gece kulüplerinin olduğu, lazer ışıklarının olduğu yerler muazzam bir imaj oluşturabilir fakat insan sıhhatini hakikaten tehdit ediyor. Gökyüzünü aydınlatmanın bir manası yahut yararı yok. Biz buna ışık kirliliği diyoruz. Gecenin karanlığını ışık süratiyle kaybediyoruz. Bunun farkında olmamız lazım. Gençlerimiz ve çocuklarımız gökyüzünün farkında bile değiller. Biz para harcayıp aldığımız teleskoplarla gökyüzünü ve yıldızları göremezsek biz uzay ajansları ile nasıl yarışacağız? Dünyanın farklı noktalarında karanlık gökyüzü parkları vardır. Biz belediyelerle ortak çalışarak halkımıza kazandırabiliriz” diye konuştu.