Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, sığınmacı yükünün paylaşılmasına takviye olunmaması durumunda Türkiye’nin kapıları açmak zorunda kalacağı iletisini içeren geçen haftaki açıklamaları Avrupa’yı teyakkuza geçirdi. Almanya, Avrupa Birliği ile Türkiye’nin 2016’da üzerinde anlaştığı mülteci krizi odaklı 18 Mart mutabakatı bağlamındaki işbirliği konusunda devreye girdi. Almanya Başbakanı Angela Merkel, evvelki gün Erdoğan ile sığınmacıların durumunu telefonda görüşürken göç konusunun zayıf halkalarından Yunanistan’a yönelik baskı artıyor. Avrupa basını ise Türkiye’deki Suriyeli mülteciler için oluşturulan toplam 6 milyar Euro’luk kaynağın akabinde yeni bir takviyenin kelam konusu olup olmayacağını sorguluyor.
AB’nin sonların yönetiminden sorumlu ajansı Frontex’in açıkladığı son sayılar Ege Denizi’nde temmuzda yaklaşık 6 bin kural dışı geçiş belirlendiği istikametinde. Geçen ay Yunanistan’a geçen göçmenlerin sayısı ise yaklaşık on bin civarında. Bu sayı, göç akınının zirvede olduğu Ekim 2015’te ayda 210 bin kişi seviyesindeydi. Ege Denizi’ndeki toplam geçişler bir yıl öncesinin birinci sekiz aylık devrine nazaran hâlâ düşük olsa da son aylarda artış eğilimi gözlemleniyor. Geçiş yapanların yüzde 80’ine yakınının Afgan olması, Suriyelilerin oranının ise yüzde 5’te kalması dikkat çekiyor.
Yunanistan’ın göçmenlere yönelik konut sahipliği, oluşturulan kampların yetersizliği, kapasite aşımı ve Yunan yargısının sığınma müracaatlarını karara bağlama suratı sorun yaratıyor.
YUNANİSTAN’A BASKI ARTIYOR
AB’nin kural dışı geçiş yapan göçmenler için Atina’ya 1.5 milyar Euro’dan fazla katkı sağlamasına karşın Yunan hükümetinin adalardaki kampların kurallarını yeni göçü cesaretlendirmemek için iyileştirmemesi tenkitlere neden oluyor. Son haftalarda, 18 Mart mutabakatı çerçevesinde, Yunanistan’dan Türkiye’ye iadelerin artırılmasına ait talepler de ağırlaştı.
Almanya İçişleri Bakanlığı Müsteşarı Stephan Mayer, Alman medyasına yaptığı açıklamada kayıt merkezlerindeki problemli durumun uygunlaştırılması gerektiğine dikkat çekerek, “Göçmenlerin Türkiye’ye iadesinde ivedilikle bir ilerleme kaydetmemiz gerekir” dedi. Alman İçişleri Bakanlığı’nın bilgilerine nazaran, 18 Mart mutabakatı bağlamında AB’den Türkiye’ye yaklaşık iki bin göçmen iade edilirken, Türkiye’den alınanların sayısı 24 bin. Öte yandan Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas dün AB’nin Türkiye ile varılan mutabakattaki yükümlülüklerini yerine getireceğini, Türkiye’den de kendi yükümlülüklerini yerine getirmesini beklediklerini söyledi.
MALİ YARDIM YAVAŞ GELİYOR
Türkiye’nin mevcut paketin mali boyutuna ait en değerli rahatsızlığı AB’nin 6 milyar Euro’nun ödenmesi konusunda yavaş hareket etmesi. AB ise sıkı kontrol sistemine karşın proje bazlı ödemelerin, ‘Birlik normalinin üstünde bir sürate sahip olduğu’ görüşünde. AB’nin mutabakat kapsamında tahsis ettiği ölçü 5.6 milyar Euro, kontrata bağladığı ise 3.5 milyar Euro seviyesine ulaştı. Ödemesi yapılan ölçü da yaklaşık 2.4 milyar Euro. Bu da 2016’dan bu yana daha birinci 3 milyar Euro’luk dilimin ödemesinin tamamlanmadığı manasına geliyor.
YENİ TAKVİYE TARTIŞMASI
AB, mali takviyenin daima tartışmaya neden olmasına karşın 18 Mart mutabakatının devamından yana. Muahede sayesinde göç sayısında ve Ege Denizi’ndeki ölümlerde radikal düşüşler sağlanması AB’nin muahedeye bağlı kalmasını kaçınılmaz kılıyor. Mutabakatın büyük ölçüde AB lehine ve yalnızca göç boyutuyla işlemesi, müzakere süreci üzere ögelerin devreden çıkmış olması Ankara’yı rahatsız ederken yeni yardımın kelam konusu olup olmayacağına ait sorular şu basamakta karşılıksız kalıyor. Bu hususta Brüksel’in önceliği Türkiye’ye yönelik mevcut mali taahhüdün yerine getirilmesi. Yeni bir mutabakat konusunda ise şu evrede net bir yaklaşımdan fazla ‘bekleyip görme’ havası hâkim. Yeni AB Kurulu Lideri Ursula von der Leyen de mali takviyenin yenilenme ihtimali konusundaki soruları şu evrede karşılıksız bırakıyor.