Türkiye’nin 12 aylık cari fazlası, temmuzda 4 milyar 445 milyon dolarla Ocak 2002’den bu yana en yüksek düzeyine ulaştı.
Ekonominin yüksek büyüme performansı gösterdiği 2010 ve 2011 yıllarında cari süreçler hesabı da tarihi dorukları görmüştü. Ekim 2011’de 76,1 milyar dolarla tarihin en yüksek düzeyine ulaşan yıllıklandırılmış cari süreçler açığı, hem alınan önlemler hem de büyümenin tarihi ortalamalara yaklaşmasıyla düşüşe geçti.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın Eylül 2018’de kamuoyuna açıkladığı Yeni İktisat Programı (YEP) sonrasında başlayan iktisattaki tekrar dengelenme süreci ödemeler istikrarı tarafında tesirini gösterdi. Hem hükümetin hem de iktisat idaresinin sıkıntılar karşısında süratli ve aktif kararları ödemeler istikrarı tarafında meyvelerini verdi.
Geçen yılın mayıs ayında 57,9 dolar düzeyinde gerçekleşen yıllıklandırılmış cari süreçler açığı, o tarihten bu yana her ay kademeli düşüşünü sürdürerek 2018 yıl sonunda 27 milyar dolara indi.
2019 yılında da cari açıktaki gerileme süratle devam etti ve haziranda 1,1 milyar dolar cari fazla verildi. Türkiye’nin 12 aylık cari süreçler hesabı, temmuzda 4 milyar 445 milyon dolarla Ocak 2002’den bu yana en yüksek düzeyine ulaştı. Böylelikle AK Parti’nin tek başına iktidara geldiği 2002 yılından bu yana en yüksek yıllıklandırılmış cari fazla görüldü.
Aynı vakitte temmuzda aylık 1 milyar 158 milyon dolarla bu yılın en yüksek cari fazlası verildi.
“ÇEKİRDEK CARİ İSTİKRAR 45,6 MİLYAR DOLAR FAZLAYA YÜKSELDİ”
Konuya ait değerlendirmelerde bulunan AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, temmuzda cari süreçler istikrarının 1,16 milyar dolar fazla verdiğini, geçen yılın tıpkı ayında ise 2,2 milyar dolar açık verildiğini anımsattı.
Son 12 aylık cari istikrarın 4,4 milyar dolar fazla ile (GSYH’ya oranla yüzde 0,6) bariz güzelleştiğine dikkati çeken Bürümcekçi, Ocak 2002’den beri en yüksek fazla seviyesine ulaşıldığını belirtti.
Bürümcekçi, ağustos ayı gümrük dış ticaret öncü bilgilerinin geçen yıla nazaran çok sonlu düşük dış açığa işaret ederek, cari fazladaki yükselişin sonuna yaklaşıldığını düşündürdüğünü söyledi.
Manşet datadaki güzelleşmenin yanı sıra, cari istikrarın temel eğilimi açısından takip edilen güç dışı cari istikrarın 41 milyar dolar fazlaya ve çekirdek cari istikrarın de 45,6 milyar dolar fazlaya yükseldiğini tabir eden Bürümcekçi, “Türkiye iktisadının sert daralma/büyüme periyotlarında manşet ve çekirdek açıkta besbelli azalış/artış eğilimi görülmesinin doğal olduğunu daima vurgulamaktayız. Hakikaten, son bir yıl içinde ekonomik aktivitede evvel sakinlik sonra da resesyon yaşanması ile güç ve altın dışı açıkta besbelli güzelleşme eğilimi gözlenmekte. Dış talebin global krize nazaran daha güçlü seyretmesi sayesinde ise cari istikrardaki güzelleşme 2001 krizine emsal boyutlara ulaşacak üzere görünmektedir.” diye konuştu.
Bürümcekçi, cari süreçlerde temmuz ayında gözlenen güzelleşmede, dış ticaret açığının geçen yıldan düşük açık ve hizmetler istikrarının yüksek fazla vermesinin ana etken olduğunu söyledi.
“AĞUSTOS SONUNDA 5 MİLYAR DOLAR FAZLAYA ULAŞABİLİRİZ”
Haluk Bürümcekçi, cari istikrardaki güçlü düzgünleşme devrinin sona ermiş olabileceğini, bundan sonraki seyrin büyümeye bağlı olacağını belirtti.
Önceki yıl cari açığı artıran faktörlerin başında gelen güç ticaretindeki gelişmelerin devam edip etmeyeceğinin kritik olduğunu söz eden Bürümcekçi, petrol fiyatlarının son devirdeki gerilemeyle 2018 yılı ortalamasının (72 dolar) altına inmesinin cari açığı azaltıcı tesir getirmeye devam ettiğini söyledi.
Bürümcekçi, altın ticaretinde ise geçen yıl birinci yedi ayda verilen 8,2 milyar dolar net açığın bu yıl birebir devirde 4,1 milyar dolara gerilediğini ve bu eğilimin de devam edebileceğini lisana getirdi.
Turizm gelirlerinin, turist sayısının artış eğilimini müdafaası ile toparlanma göstermeye devam edeceğinin altını çizen Bürümcekçi, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Ancak, birinci yarıda ekonomik aktivite tabandan toparlanmaya geçse de zayıf kalan ulusal gelir büyümesi baz tesirinin de devreye girmesiyle daha güçlü artışlar kaydedebilir. Bu gelişmenin, dış ticaret açığında yıllık bazda karşılaştırmalarda da artış getirebileceğini düşünmekteyiz. Ayrıyeten, AB pazarı ve genel olarak global çapta büyümede gözlenen yavaşlamanın ihracat artış süratimizi olumsuz etkilemeye başladığı izlenmektedir. Bu doğrultuda, ağustos sonunda 5 milyar dolar fazlaya ulaşmasını beklediğimiz son 12 aylık açığın, 2019 yıl sonunda hafif açık verebileceğini düşünmekteyiz.”