Facebook’u daha hoş bir yer haline getirmek istediklerini söyleyen gönüllüler, saatlerini ayırarak platformdaki konuşmaları ve birden fazla medya kuruluşları tarafından yönetilen sayfaları tarıyor, ırkçı, homofobik ve bayan düşmanı yorumları bularak kendi yorumları üzerinden istikrar getirmeye çalışıyor.
Berlin’de yaşayan Nina, bu gönüllülerden biri.
Sabah 07:30’da alarmı çalıyor ve daha kalkıp 13 yaşındaki kızına kahvaltı hazırlamaya girişmeden evvel, eli cep telefonuna gidiyor, kapalı Facebook kümesi “#IchBinHier”e (Buradayım) girerek işe koyuluyor.
Amaçları görüşleri değiştirmek değil
Nina memleketler arası bir hareket olan #Buradayım’ın bir kesimi. Kümedeki gönüllülerin emeli, nefret dolu paylaşımlar yapanların fikirlerini değiştirmek de değil, radikal kullanıcılarla tartışmaya girişmek de.
Onlar sırf birtakım doğrulanmış bilgileri ve manalı görüşleri tartışmalara aşılamak, böylelikle kullanıcılara trollerin önlerine sürdüğü bakış açılarının ötesine geçmelerinde yardımcı olmak istediklerini söylüyor.
Muhafazakâr görüşler de dahil hiçbir ana akım görüşü maksat almadıklarını belirten küme, Avrupa ve dünyanın genelinde internet üzerinden tartışma lisanında bir istikrar ve değişim yaratmak, Facebook’u daha uygun bir yer haline getirmek istediklerini de vurguluyor.
Facebook şirketi de, İnternet Sivil Cüret İnisiyatifi kapsamında kümeye ücretsiz reklam kredisi veriyor ve buluşmalar ayarlamalarına dayanak veriyor.
“Göçmenler ve iklim değişikliği aktivistleri hedefte”
39 yaşındaki Nina, aslında bir sivil toplum kuruluşunda yönetici.
Ancak gününün yaklaşık 3 saatini Facebook’taki yorumlara moderatörlük yaparak geçiriyor. Lakin Nina’nın ağır iş hayatına karşın bu kampanyaya vakit ayırmasının ferdî bir nedeni de var: Ugandalı eşi ile birlikte toplumsal medyada karşılaştıkları göç tersi ve ırkçı telaffuzlarda gördüğü artış.
“Hâlâ hayli beyaz bir ülke olan Almanya’da yaşayan bir çift olarak bir halde gözler önündeyiz” diyen Nina, kızının büyürken bu yorumları okumasını istemediğini söylüyor.
Nina ayrıyeten, ülkesinde en çok öfke çeken makalelerin sığınmacılar ve iklim değişikliği aktivistleriyle ilgili olduğunu, yorumlar ortasında silah ve giyotin fotoğrafları dahil şiddet içeren görseller, ırkçı ve etnik kümeleri amaç alan hakaretler olduğunu kelamlarına ekliyor.
Nasıl başladı?
#Buradayım, İsveç’te yaşayan İran doğumlu gazeteci Mina Dennert tarafından “#JaGarHar” ismiyle kuruldu.
Dennart, üç yıl evvel toplumsal medyanın “nefret seline” kapıldığını fark ederek “sakin ve agresif olmayan” bir tahlil aramaya koyulduğunu söylüyor.
“Yaşamım boyunca o kadar çok ırkçılığa maruz kaldım ki, bunu yapmak beni korkutmuyordu” diyen Dennart, pek çok kişinin teşebbüsten heyecan duyup ona katıldığını belirtiyor.
Medyanın ilgisi sonucu İsveçli kümenin istekli sayısı 75 bini de aşıyor, akabinde hareket İtalya’dan Fransa’ya, Slovakya’dan Polonya ve İngiltere’ye kadar uzanıyor.
Günümüzde 14 farklı #Buradayım kümesi, farklı lisanlarda, tıpkı amaç için çalışıyor.
Almanya’da 45 bin üyesi olan kümesi kuran pazarlama danışmanı Hannes Ley, bir gün meskenine gelen İsveçli istekli arkadaşını Facebook’ta yorumlara bakarken yakalıyor ve kümeden haberdar oluyor.
Gruplarının farklı siyasi görüşleri barındırdığını lisana getiren Ley, “Çoğu istekli sol ya da liberal kesitten lakin ortamızda muhafazakârlar da var. Bir demokraside farklı görüşlere müsamaha gösterebilmemiz gerekir. Lakin şayet saldırgan ve şiddet içeren yorumlar yapılıyorsa, işte o noktada #Buradayım devreye girer” diyor.
“Trol orduları yarı-askeri bir hiyerarşiyle çalışıyor”
23 yaşındaki Siyaset Bilimi öğrencisi Philip Kreissel, küme için bir data tahlili yaptı.
Kreissel, çalışmaları sonucu kimi Facebook hesaplarının neredeyse bütün gün yorumları beğendiği ve kimi görüşleri öne çıkarmak için algı idaresi yaptığını öne sürüyor.
Yani istekli ağının karşısında nefret dolu yorumlar paylaşan ve onları beğenen, en az kendileri kadar organize bir küme var.
Londra merkezli Stratejik Diyalog Enstitüsü’nden Araştırmacı Jacob Davey, “Trol orduları, neredeyse yarı-askeri denebilecek çeşitten hiyerarşilerle bir ortaya gelirler” diyor.
Davey’e nazaran bu kümelerin iki stratejisi var: Birtakım tartışma noktalarını baskın tutmaya çalışmak ya da ölçülü tartışmaları susturmak.
İsveç’teki birtakım gönüllüler ise şahsî bilgileri sızdırılarak maksat alınıyor. Dennert aldıkları tehditler sonrası eşi ve iki çocuğu için polis muhafazası talep etti.
Berlin’deki istekli Nina ise, bir trolün internet sitesi üzerinden annelik müsaadesine ayrıldığını gördüğünü ve çocuğuyla ilgili bir yorum yaparak kendisini korkuttuğunu söylüyor.
Facebook daha fazlasını yapmalı mı?
Sosyal medya devi, istekli ağına reklam üzere dayanaklar verse de, #Buradayım üyeleri platformun nefret kabahatine karşı daha çok adım atması gerektiği görüşünde.
Ley, Facebook’un kendi prensiplerine uygun olarak gerekli gördüğü yorumları daha süratli silmesi gerektiğini söylüyor.
Şirket nefret hatasına karşı daha ileri teknolojiler ve çalışanlarının müdahalesi ile ilerleme kaydettiklerini, beyazın üstünlüğünü savunan 200’e yakın kümesi da yasakladıklarını duyurmuştu.
Düsseldorf Üniversitesi’nden bir küme araştırmacı, #Buradayım hareketinin internetteki tartışmaların tonunu değiştirmede birden fazla vakit başarılı olduğunu ortaya koydu. Öte yandan Almanya’da yapılan bir araştırma, Aralık 2017’den bu yana sağ aşırılıkçı hesapların yürüttüğü nefret kampanyalarının 3 katına çıktığına dikkat çekti.