DÜNYADA ve Türkiye’de otomotiv bölümünü 2 kademeli olarak görmek gerekli. Birincisi çokça konuştuğumuz ve gündem olan sıfır araç satışları, ikincisi ise ‘Satış Sonrası Hizmetleri’ yani SSH. Otomotiv bölümünde sıfır araç satışlarından elde edilen kârlar marka içi ve dışı rekabetin artmasına paralel olarak her geçen gün düşerken satış sonrası hizmetlerden elde edilen gelir ise bu yıla kadar hâlâ cazipliğini koruyordu. Yani bayiler sıfır araç satışından değil servislerden kıymetli ölçüde gelir elde ediyor, bu sayede ayakta kalabiliyordu. Zira satılan her araç yıllık ya da markanın belirlediği kilometre aralığında servise giderek standart bakımlarını yaptırmak zorunda. Ayrıyeten hasar, kaza üzere durumlarda da aracın garantisine bağlı olarak yeniden yetkili servislerde bu süreçlerini yaptırıyorlar. Lakin markalar için yedek kesim satışı, bayiler için ise masraflarının kıymetli bir kısmını karşıladıkları bu alanda da daralan pazarla birlikte tehlike çanları çalmaya başladı. Ocak-Mayıs periyodunda sıfır araç satışlarının yüzde 50 düşmesiyle birlikte 0-3 yaş ortası araç parkında da önemli daralma yaşandı. Türkiye’de otomotiv pazarına ait tahliller yapan EBS Danışmanlık’ın Genel Müdürü Erol Şahin’in yaptığı çalışmaya nazaran, Mayıs 2018’de yetkili servislere giden 0-3 yaş kümesi araba ve hafif ticari araç parkı 2 milyon 863 bin 850 adetken, Mayıs 2019’a gelindiği bu park yüzde 17.38 gerileyerek 2 milyon 304 bin 645 adede kadar indi. Yani yetkili servisleri kullanan araç sayısı yaklaşık 560 bin adet azaldı.
30 MİLYAR TL YATIRIM
Bu noktada Erol Şahin’in saptamaları kıymetli: “Yıl sonunda 350 bin adetlik bir pazar beklentisi olduğu göz önüne alınınca da 2019 yılı sonunda yetkili servise girecek potansiyel araç parkının 1 milyon 952 bin adede gerilemesi kaçınılmaz olacak. Bu da markalar ve bilhassa otomotiv yetkili bayileri için yüzde 31 oranında kayıp manasına geliyor. 2020 yılının bilinmezliğinde birden fazla görüş 2019 yılından farklı olmayacağını göstermekte. Bu kurallarda ise sayının 1 milyon 300 bin adede düşmesi içten bile değil.” Yani daralma sürerse yetkili servislere girecek araç sayısı 2 yılda 1.5 milyon adetten fazla azalacak.
Bugün Türkiye genelinde 975 adeti 3S olan, 250 adeti 2S olan toplam 1.225 adet yetkili satıcı ve serviste yaklaşık 80 bin kişi çalışıyor. 30 milyar TL’nin üzerinde heyeti sermayeye sahip yetkili servislerin ayakta kalabilmesi için pazarın canlanması o yüzden büyük hayati ehemmiyet taşıyor. Aksi takdirde yetkili servislerde önemli ıstıraplara neden olacak.
İÇ PAZAR DARALDI YERLİ HİSSESİ ARTTI
TÜRKİYE’de 2019 yılının birinci 5 ayında iç pazarda yaşanan yüzde 50 daralmaya rağmen, yerli üretim araçların hissesinde ise rekor artış yaşanıyor. Bunda da Türkiye’de üretilen araçların daha ekonomik ve bulunabilir olmasının tesiri var. Bahisle ilgili olarak konuşan Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Lideri Haydar Yenigün, “Ocak-Mayıs devri bilgilerine nazaran, iç pazarda son 10 yılda ortalama yüzde 38 olan yerli üretimin hissesi 2019 yılında yüzde 46 düzeyine ulaştı. Bu, endüstrimiz ve ülkemiz iktisadı açısından değerli bir gelişme” dedi. Yenigün, otomotivde mevcut yatırımların korunması ve yeni yatırımların çekilebilmesi için iç pazar cazibiyetinin değerli bir etken olduğuna dikkat çekererek şunları söyledi: “2018 yılı son çeyreğinde yürürlüğe giren ve son olarak Haziran ayı sonuna kadar uzatılmasına karar verilen ÖTV / KDV indirimlerine karşın yılın birinci 5 ayında pazar yüzde 50 daralma gösterdi. Bu sonuç, iç pazarın tekrar büyüme seyrine geçmesi için kısa vadede mevcut önlemlerin kapsamının genişletilerek yıl sonuna kadar devam etmesi gerektiğini bizlere gösteriyor. Uzun vadede ise iç pazarın geçmişte ulaştığı 1 milyon adet düzeyine ulaşması ve istikrarının sürdürülmesi için yeni siyasetlerin geliştirilmesi gerektiği görülüyor.”