TÜRKİYE’de araç kiralama pazarının önder markalarından biri olan Intercity’nin sahibi Vural Ak, dal için büyük kasvetler çekilen 1 Temmuz 2018 ile 1 Temmuz 2019 ortasını kıymetlendirdi. Çok sıkıntı geçen bu 1 yılda filo kiralama kesimin yaklaşık yüzde 50 küçüldüğünü, mevcut araç parkının 400 bin araçtan 230 bin araca indiğini, birtakım firmaların iflas edip kimilerin konkordato ilan ettiğini kaydeden Ak, bu yüzden her fırsatta üstüne basarak bölümün BDDK gibisi bir yapıyla denetlenmesi gerektiğini söylediğini aktardı. Ak, bu hususta kendisine yöneltilen tenkitleri anlayamadığını da belirterek şöyle konuştu:
OLUMSUZ BAKILAN SEKTÖR
“Son devirde zora düşen firmalar ödemekte zorlandıkları çok büyük banka borçlarıyla bankaları da zora soktular. Bunun sonucunda tüm kesim banka sisteminin gözünde olumsuz bakılan bir bölüme dönüştü. Buradan hareketle bankalardan alınan kredilerin geri ödenme durumu bu mevzuda hiç hatası olmayan öteki firmaların da ziyanına ve olumsuz anılmalara yol açtı. Aslında bu durum alınan kredileri ödemekte zora düşen bir firmanın yalnızca kendine değil tüm kesime ziyan verdiğini gösterdi. Yanlışlı idare, çok risk iştahı üzere durumlar yalnızca bir firmanın yöneticilerine bırakılmamalı, üst düzel bir düzenleme ile muhakkak standart ve koşullar mecburen bir an evvel uygulamaya alınmalı. Kamu ziyanını bu halde engellemek mümkün.
Bu denetleme ve belirli prensipler altına girmeyi bizden öteki neden kimse istemiyor inanın anlamıyorum. Bu işini düzgün yapan herkesin lehine olacak bir durum. Pek tabi regüle bir dala dönüşüp belirli kurallar ve zorunluluklar altında iş yapmak başlangıçta ekstra yükümlülükler ve zorluklar getirebilir. Lakin daha sonra tüm ekosistem bundan olumlu yararlar görecektir. Aslında bizim kesimimiz de motamot finansal leasing, faktoring ve Bankacılık üzere denetlenen ve regüle bir bölüm olsaydı son 1 yılda yaşanan zorluklar ve kayıplar kelam konusu olmayacaktı.”
TAMAMLANMAK ÜZERE
Ortadan kaybolan bedeller ve kaynakların aslında ülkenin bedelleri olduğunu tabir eden Vural Ak, “Zora düşen firmaların oluşturduğu sorunlar, hiçbir sorunu olmayan bizim üzere firmaları da zan altında bırakıp kesimin ismini berbata çıkarabiliyor. Kamu tarafından ilgi kurumların bize bildirdiği bu bahiste yapılan çalışmaların tamamlanmak üzere olduğu ve kiralama bölümünün de öteki finansal şirketler statüsüne alınıp BDDK kontrolüne dahil olacağı formunda. Bu gecikmiş kararın dalımızın geleceği, müşterilerimiz, iş ortaklarımız ve bilhassa bize finansman ve kredi sağlayan bankalar açısından çok sağlıklı bir sonuç doğuracağına ve güzel olacağına inanıyorum” diye konuştu.
PARKTA 2.5 MİLYON KİRALIK ARAÇ OLMALI
TÜRKİYE’deki araç parkının 24 milyon adede yakın olduğunu kaydeden Ak, bunun 5 milyon adedini irili ufaklı şirketlerin kullandığını belirtiyor. Ak, “Bunun en az yarısı yani 2.5 milyon adedinin kiralık araçtan oluşması ülkü sayıdır. Fakat bu sayıya ulaşmak için toplumun öbür kısımları ve iktisadın de ülkü biçimde işler olması gerekmektedir. Gözlemlediğimiz kadarıyla bu biraz vakit alacaktır” dedi.
20 BİN ADET ARAÇ ALIP YILI 40 BİNLE KAPATIRIZ
ARAÇ kiralama dalının darmadağın olduğunu ve 2019’da pazarın daha evvel söylediği üzere 40 bin adet araç alımıyla yılı kapatacağını kaydeden Ak, “İlk 6 ayda biz 7 bin adet civarı alım yapmışız. Kalan ikinci yarıda bunu iki katına çıkarmaya niyetliyiz. Amacımız bu seneyi 20 bin adede yakın alımla kapatmak. Aktüel bedellere nazaran bunları sayılara dökersek yaklaşık 2.5 milyar TL lik yeni yatırım ve satın alma gerçekleştirmiş olacağız. Araç alımları ve toplam performansımız sonucunda 2019’u 1.5 milyar TL civarında vergi tediyesi yaparak tamamlamayı hedefliyoruz. Araç adedi olarak 2 sene evvel 50 bin adet filo büyüklüğümüz vardı. Gidişatı evvelce görüp denetimli küçülmeye geçerek bu büyüklüğü 36 bin adede indirmiştik. Bu sene kiradan dönen 15 bin adet kadar aracımızı 2.el piyasasına satıyoruz ve yeni alacağımız 20 bin adet araçla seneyi 40 bin adedin üzerinde kapatmayı hedefliyoruz” diye konuştu.
1 MİLYONLUK PAZARI EN AZ 5 YIL UNUTUN
YILLARCA Türkiye’de otomotiv pazarının büyümesinde kiralama bölümünün hissesi büyük. Yani 2015-2017 yılları ortasında 1 milyona yaklaşan satışlar markalardan çok kiralama şirketleriyle başarıldı. Lakin ekonomik dalgalanmaya birlikte finansal zorluk yaşayan kiralama şirketlerinin alımı kesmesinin de tesiriyle pazarda büyük daralma yaşandı. Ak, Türkiye’ de yılda 1 milyon adede yakın vakitte ulaşmanın mümkün olmadığını, bunun için en az 5 sene olduğunu kaydediyor. Ak münasebetlerini ise şöyle anlatıyor: “Rekor pazar devirlerinde markalar kendi araçlarını daha çok satmak için her türlü metodu kullandılar. Bu işe dünden istekli olan filo kiralama şirketleri baş roldeydi. Yüksek indirim oranıyla aldıklarını düşündükleri araçları kiralamayı planlıyorlardı tahminen lakin gereğince müşteri yoktu. Her ay da müşterisi olmayan araçları satın almaya devam ediyorlardı. Bir sürü firma rasyonel olmayan fiyatlara inen kira fiyatlarını görünce gereksiniminden fazla araç kiraladı. Olağanda bütçesi B sınıfı bir araca uygun düşen müşteri 2 -3 kademe üst sınıf araç aldı. Bankalar da biraz denetimsiz halde sistemi finanse etti. Her şey içi boş ciro yapma çılgınlığına dönüşmüştü. Yılda 250 bin adede yakın aracı kiralama şirketlerinin aldı. Meğer gerçekte 2-3 yıl kontrat yaparak araç kiralaması mümkün bu kadar çok müşteri şimdi yoktu piyasada. Bu halde satılan araçların değerli bir kısmı en son kiralayana gitmeden 2.el piyasaya düşüp bir spot piyasa oluşturdu ve dalın ziyanına yol açan hale büründü.”
TOPLAM MAL VARLIKLARI BORÇLARI KARŞILAYAMADI
FİLO kiralama işinin yüksek oranda sermaye ve kredibilite gerektiren, uzmanlık ve idare kabiliyetine sahip işletmeler tarafından yapılması gerektiğini kaydeden Vural Ak, amatör ruhla yapılacak bir hobi olmadığının altını çiziyor. Son 1 yılda yaşanılanlara bakıldığında şirketlerin sahip olduğu tüm mal varlığını satsalar bile mevcut borçlarını ödeyemez hale geldiklerini kaydeden Vural Ak şunları söyledi: “Çünkü kelam konusu mal varlığı araçlardan oluşuyor ve araçlar gerçek olarak bedeli düşen bir eser. Bilhassa de döviz borcu olanların, ikinci elde satarken TL pahası olan araçlara yatırım yapmış olması büyük bir riski ortaya çıkardı ve sahip olduklarını zannettikleri mal varlıkları toplam borçlarını karşılayamaz hale geldi. Yıllarca diğer işlerde biriktirdikleri varlıklarını kiralama işinin borcunu kapatmak için elden çıkarmak zorunda kalmaları çok acı bir deneyim olarak herkesin önünde artık. Doğal varsa bu türlü ekstra bir kaynakları…”