Suça itilen, sokakta ya da güç şartlarda yaşayan çocuklara ve şiddet mağduru bayanlara yönelik çalışmalar yürüten Şiddeti Tedbire ve Rehabilitasyon Derneği (İMDAT) İdare Heyeti Lideri Prof. Dr. Oğuz Polat, internet ortamında çocuklara yönelik tehlikelere dikkat çekmek maksadıyla hazırladığı raporda, Türkiye’de yeni bir kavram olan grooming (siber uşaklaştırma) konusunu ele aldı.
Polat, AA muhabiriyle paylaştığı “Çocuk İstismarında Farklı Bir Kavram: Grooming” isimli raporunda, internetin, teknolojinin ve toplumsal medya kullanımının gelişmesi ve günlük yaşantıda sıkça kullanır hale gelmesiyle yetişkinler üzere çocukların da internet üzerinde fazlaca vakit geçirmeye başladığını lisana getirdi.
İnternetin barındırdığı risklerin özelikle çocuklar tarafından tehlike oluşturduğunu vurgulayan Polat, teknolojinin gelişmesi ve gündelik hayatta kalıcı bir yer edinmesiyle çocuk istismarının kimi boyutlarının sanal yerlere taşınmaya başladığını kaydetti.
Polat, internetin yahut sanal ortamın, anonim hareket etmeyi de mümkün kıldığını, failin daha rahat ve kendi üzere olmadan hareket ettiğini lisana getirerek, “Faillerin yakalanmayacaklarını düşünmeleri de kimi kabahatler istikametinden hata yeri olarak interneti tercih etmelerinde tesirlidir. Sanal ortamda makûs niyetli şahısların gayesi haline gelerek çocuklarla irtibata geçilmeye çalışılması günümüzde önemli bir tehlike oluşturmaktadır.” ikazını yaptı.
Mağduru istismara hazırlama süreci
Prof. Dr. Oğuz Polat, mağdura erişimle başlayan, mağduru istismara hazırlama süreci olarak tanımlanan siber uşaklaştırmanın üniversal olarak saldırganın fantezilerini gerçeğe döktüğü bir teknik olarak da tabir edilebileceğini belirterek, “Grooming hareketi, karmaşık bir süreçtir, tanınması zordur. Nerede başlayıp bittiğinin belirlenmesi çok zordur. Bu süreç saatler, haftalar, aylar hatta yıllarca sürebilir. Burada değerli olan nokta, failin, mağdurla farklı cinsten olabileceği üzere birebir cinsten de olmasıdır.” dedi.
Siber uşaklaştırmada, ekseriyetle savunmasız, öz itimadı düşük ve ebeveyn kontrolü az olan çocukların amaç alındığını lisana getiren Polat, kurbanın itimadını kazanan failin, mağdurun muhtaçlıkları ve bunların nasıl doldurulacağını öğrendiğini, yalnızca maddi değil ekstra dikkat ve sevgi gösterme, ikramlar verme üzere manevi gereksinimini da karşılayabildiğini, buradaki gayenin çocuğun hayatında daha bariz yer almak olduğunu kaydetti.
Çocuğun günlük yaşantısından ve etrafından izole edilmeye çalışıldığını, sevdiği ya da takdir ettiği bir hissin beslenip geliştirildiğini, bu biçimde de ilginin güçlendirildiğini anlatan Polat, şunları söyledi:
“İlgi saldırganın kendisine odaklanır. Konuşma, cinselliğe gerçek kaymaya başlar ve yavaş yavaş fotoğraf, görüntü vb. gereç kullanılır. Saldırgan birden fazla vakit mağdurun cinsel tercihlerini yönlendirme fırsatına sahip olur. Aksiyonun ortaya çıkması halinde çocuğun iştirakinin ve sessizliğinin korunması amaçlanır. Çoklukla suçlama yahut tehdit formülleri kullanılır. Ya bağlantı bitirilir ya da ortaya çıkması halinde kendisinin aşağılanacağı empoze edilir.”
Çocuklar interneti oyun emelli kullanıyor
Prof. Dr. Oğuz Polat tarafından hazırlanan raporda, İMDAT Derneği’nce 18 yaş altı çocuk sahibi olan ebeveynlerle siber uşaklaştırmayı tespit etmek hedefiyle gerçekleştirilen araştırmaya da yer verildi. 310 ebeveynin katıldığı saha araştırmasına nazaran, çocukların yüzde 49,7’si günde 1 saatten fazla çevrim içi formda interneti kullanıyor.
Çocuklarının yüzde 63,5’i kendine ilişkin cep telefonu, tablet yahut bilgisayara sahip. Çocuklar interneti yüzde 70,3 oranında oyun gayeli kullanıyor. Aileler çoğunlukla, çocuklarının toplumsal medya hesaplarında paylaştıkları gönderileri ve kimlerle arkadaşlık ettiklerini takip ediyor.
Ailelerin tercih ettiği önlemler
Ebeveynler, internet ortamında çocuklarının karşılaşacağı tehlikeleri şöyle sıralıyor:
“Cinsel içerikli görüntü/video vb. paylaşımlara denk gelmek (yüzde 93,5). Bir kişinin çocukla bağ kurarak çocuğun ferdî bilgilerini (ev adresi, telefon, kimlik bilgileri vb.) elde etmesi (yüzde 83,5). Bir kişinin çocukla duygusal bağ kurarak çocuğu istismar etmeye yönelik aksiyonlarda bulunması (yüzde 83,2).”
Ailelerin yüzde 91,6’sı çocuklarının groominge maruz kalması durumunda kabahat duyurusunda bulunacağını, yüzde 70,3’ü, çocuğun vakit geçirdiği ortamlarda (ev, okul, sık gitti yerler vb.) tedbir alacağını belirtirken, birçok ebeveyn ise muhakkak başlı web sitelerini filtrelemek yahut engellemek, çocukların internet sirkülasyonu sırasında şahsî bilgilerini paylaşmalarını engellemek, internete erişim araçlarında çocuk muhafaza kiti kullanmak üzere tedbirleri tercih ediyor.