Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile Çin Devlet Lideri Şi Cinping’in de ortalarında bulunduğu Asya’daki 13 ülkenin devlet ve hükümet lideri, bölgedeki iş birliği ve itimadı artırmak için Tacikistan’ın Başşehri Duşanbe’de buluşacak.
Cumartesi günü başlayacak Asya’da İşbirliği ve İtimat Arttırıcı Tedbirler Konferansı (AİGK) 5. Devlet ve Hükümet Liderleri Tepesi’ne Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, Çin Devlet Lideri Şi Cinping, İran Cumhurbaşkanı Hasan Manevî, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbanguli Berdimuhammedov, Bangladeş Cumhurbaşkanı Abdül Hamid, Sri Lanka Devlet Lideri Maithripala Sirisena ve Afganistan İcra Konseyi Lideri Abdullah Abdullah katılacak.
Ev sahibi Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, Bahreyn, Vietnam, Mısır, İsrail, Hindistan, Ürdün, Irak, Katar, Kamboçya, Güney Kore, Moğolistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Pakistan, Filistin, Tayland, Belarus, Endonezya, ABD, Filipinler, Malezya, Ukrayna ve Japonya’dan üst seviye yöneticileri de ağırlayacak.
Toplantıda Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Şangay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ), Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ve Türk Lisanı Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA) üzere kuruluşların temsilcileri de hazır bulunacak.
İkili görüşmeler kapsamında, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Rusya Devlet Lideri Putin, Çin Devlet Lideri Şi ve İran Cumhurbaşkanı Manevî ile bir ortaya gelmesi bekleniyor.
Duşanbe Tepesi’nin teması “Daha inançlı ve daha müreffeh bölgenin ortak vizyonu” olarak belirlendi. Asya kıtasında iş birliği ve inancı artıracak önlemlerin ele alınacağı toplantıda, bölgesel ve milletlerarası şimdiki hususlar da pahalandırılacak. Tepenin akabinde “Duşanbe Bildirisi” kabul edilecek.
“ZİRVE, AVRASYACILIĞA YENİ BİR MANİFESTO”
Uzmanlar, ABD’nin daha çok Asya ülkelerini yaptırım kapsamına aldığı ve bu ülkelere ağır tehditlerde bulunduğu bir devirde yapılan doruğun farklı manalar taşıdığına dikkati çekiyor.
Rusya Uzak Doğu Federal Üniversitesi Rusya-Asya Alakaları Uzmanı Artyom Lukin, Asya’da İşbirliği ve İtimat Arttırıcı Tedbirler Konferansı’nın “Avrasyacılığa” yönelik bir diğer “manifesto” özelliği taşıdığını savundu.
Yükselen Avrasyacılığın temelini, sekiz üyeli Şanghay İşbirliği Örgütünün (ŞİÖ) oluşturduğunu anlatan Lukin, “Ancak 27 üyeli Asya’da İşbirliği ve İnanç Arttırıcı Tedbirler Konferansı da Avrasya nezdindeki iş birliğinin ve ortak çıkarların ele alındığı kıymetli ve ŞİÖ’den daha geniş kapsamlı bir forum.” dedi.
ABD, Avrupa Birliği ve Japonya’nın AİGK’ye üyeleri olmadığını anımsatan Lukin, “Aynı vakitte İran, İsrail, Hindistan ve Pakistan üzere birbirlerine muhalif tarafları bünyesinde bulunduruyor. AİGK’nin temel kıymeti, başta Çin’in ‘Kemer ve Yol’ projesi olmak üzere Avrasya merkezli teşebbüslerin legalleştirilmesine yardımcı olabileceğidir.” değerlendirmesinde bulundu.
Çin’in, Kemer ve Yol projesinin 2013’te başlattıktan sonra AİGK’ye ilgi duymaya başladığına işaret eden Lukin, “Bu bir tesadüf değil. AİGK günümüzde Çin’in öncülüğünde ilerliyor ve Tacikistan üzere ülkelerin de Çin’e değerli oranda bağımlı olduğu biliniyor. Forumun Tacikistan’da düzenleniyor olması da Çin’in AİGK nezdindeki gücünü gösteriyor.” diye konuştu.
15-16 Haziran’da yapılacak Duşanbe Tepesi için yerli ve yabancı 650 gazeteci akredite oldu. Önderlerin bugünden itibaren gelmeye başladığı Duşanbe’de geniş güvenlik tedbirleri alındı, kentin merkezindeki caddeler trafiğe kapatıldı.
AİGK’NİN TARİHÇESİ
AİGK süreci 1992 yılında başladı ve 2002 yılındaki birinci tepeye kadar Kazakistan’ın koordinatörlüğünde gelişti. Birinci 8 yıl Kazakistan’ın başkanlığını yaptığı örgütün 2002 ve 2006 yıllarındaki tepeleri Almatı’da düzenlendi.
Örgütün 2010 yılındaki tepesi İstanbul’da yapıldı ve Türkiye periyot başkanlığını devraldı. Geçtiğimiz yıl Şanghay’da düzenlenen toplantıdan itibaren devir başkanlığını Tacikistan yürütüyor.
Ekonomik, etraf ve insani, askeri ve siyasi alanlarda, yeni zorluklar ve tehditlere karşı itimat artırıcı tedbirlerin uygulanması için ortak sistemlerin gelişimine yardımcı olmayı amaçlayan 27 üye bulunuyor. Sekiz ülke ile 5 milletlerarası örgüt de gözlemci statüsünde yer alıyor.