İRAN’ın evvelki akşam Hürmüz Boğazı yakınlarında İngiltere’ye ilişkin petrol tankerine el koyması milletlerarası reaksiyon çekti. Avrupa Birliği, İran’ın tankeri ele geçirmesinin bölgedeki tansiyonun artması riski nedeniyle ‘derin endişeye’ neden olduğunu açıkladı. Almanya Dışişleri Bakanlığı, İran’ın Hürmüz Boğazı’ndaki hareketlerinin ‘güçlü bir biçimde kınandığını’ duyururken, açıklamada “Söz konusu olay, sivil denizcilik bölümüne yasadışı bir müdahale ile hâlihazırda gergin durumu daha makûs bir hale getiriyor” tabiri kullanıldı. İngiltere ile dayanışma içinde olduğunu açıklayan Fransa Dışişleri Bakanlığı ise İran’ın atılımının tansiyonun düşürülmesi için atılan adımlara ziyan verdiğini belirtti. Bahreyn de İran’ı kınayan ülkeler ortasında yer aldı. Hindistan ise ele geçirilen petrol tankerindeki 18 Hint mürettebatın hür bırakılması için İran ile temas halinde olduklarını duyurdu.
MÜRETTEBAT SORGULANIYOR
İran İhtilal Muhafızları, dün sabah yaptığı açıklamada, İngiliz petrol tankeri Stena Impero’nun acil durum sinyallerine karşılık vermemesinin akabinde İranlı bir balıkçı teknesiyle kazaya karıştığı, tankere bu nedenle el konulduğunu belirtti. İran bu durumun memleketler arası denizcilik yönetmeliğine ters olduğunu söz etti. Rastgele bir yük taşımadığı belirtilen tankerde yer alan 23 mürettebat, Bender Abbas limanındaki bir teknede İranlı yetkililer tarafından sorgulanıyor. Tankerin sahibi İngiliz şirketi Northern Marine, Rus Sputnik ajansına yaptığı açıklamada, tankerde üç Rus vatandaşı olduğunu, öteki şahısların ise Letonya, Filipinler ve Hindistan’dan geldiğini duyurdu.
İNGİLİZ SAVAŞ GEMİSİ 10 DAKİKA GEÇ KALDI
İngiliz basını, evvelki gün akşam saatlerinde gerçekleşen olayın akabinde, İngiltere Başbakanı Theresa May’in güvenlik grubunu acil halde topladığını yazdı. Bir hükümet yetkilisi, “İngiliz deniz nakliyatına, bir müddetliğine bölge dışında kalmasını tavsiye ettik” dedi. Daily Mail gazetesi tankerin ele geçirildiği bölgeye İngiliz savaş gemisinin olaydan 10 dakika sonra vararak müdahale bahtını kaçırdığını yazdı.
İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt ise İran’ın Hürmüz’de ‘tehlikeli yolu’ tercih ediyor olmasından tasa duyduğunu söyledi. Twitter’dan açıklama yapan Hunt, “Tahran’ın İngiliz bandıralı bir gemiyi alıkoyması, İran’ın, yasadışı ve istikrarı bozucu davranışa giden tehlikeli bir yolu seçtiğinin kaygı verici emarelerini taşıyor” dedi. “Dikkatle düşünülmüş ve sağlam bir tepkimiz” olacak diyen Hunt, İngiltere’nin gemilerinin güvenliğini garanti altına alacağını vurguladı. Hunt, İranlı mevkidaşı Cevad Şık ile de telefonda görüşerek İngiltere’nin telaşlarını aktardığını bildirdi. İngiltere, İran Maslahatgüzarı Mohsen Omidzamani’yi Dışişleri Bakanlığına çağırarak nota verdi.
BİLGİ NOTU
İran’ın ele geçirdiği Stena Impero isimli tanker 2018 yılında inşa edildi. 183 metre uzunluğındaki gemi ele geçirilmeden evvel Birleşik Arap Emirlikleri’nin Füceyre Limanı’nda Suudi Arabistan’a hareket halindeydi.
GERİLİMİN KRONOLOJİSİ
ABD’nin geçen yıl, İran ile yapılmış 2015 tarihli nükleer mutabakattan çekilmesinin akabinde geçtiğimiz haftalardan itibaren de Tahran’ın mutabakatın öngördüğü kimi yükümlülüklerinden vazgeçtiğini açıklaması bölgede tansiyonu arttırdı.
Hürmüz’de tankerlere yönelik gizemli hücumlardan sonra, 4 Temmuz’da İngiltere’ye bağlı Cebelitarık Özerk İdaresi, Suriye’ye yönelik ambargoları ihlal ettiği gerekçesiyle İran tankerine el koydu. İranlı yetkililer, ‘Grace 1’ isimli tankerin hür bırakılmasını aksi halde misillemede bulunacaklarını açıklamıştı.
Cebelitarık Yüksek Mahkemesi, evvelki gün İran tankerini alıkoyma mühletini 15 Ağustos’a kadar uzattı. Bu olayın akabinde İran İhtilal Muhafızları Ordusu, evvelki gün İngiltere bandıralı Stena İmpero isimli petrol tankerini Hürmüz Boğazı’ndan geçişi sırasında denizcilik kurallarına riayet etmediği gerekçesiyle alıkoyduğunu duyurdu.
AHMEDİNEJAD: İRAN TRUMP İLE GÖRÜŞSÜN
ESKİ İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, New York Times gazetesine verdiği mülakatta sürpriz bir halde İran’ın ABD Lideri Donald Trump ile masaya oturması gerektiğini savundu. İran Dini Başkanı Hamaney’in ve muhafazakâr kanadın ABD ile direkt görüşmeleri kategorik olarak reddettiği bir devirde konuşan Ahmedinejad, “Başkan Trump, aksiyon adamıdır. Bir işadamıdır, bu nedenle bir kararın yarar ve ziyanını tartma yeteneğine sahiptir. Ona diyoruz ki, uzun vadeli fayda-zararı hesapla, dar görüşlü olma” diye konuştu. Geçmişte ABD’ye yönelik epeyce katı tavrıyla hatırlanan Ahmedinejad’ın açıklamaları, İran’daki şahin kanat içinde ABD ile görüşmeler konusundaki bölünmeyi de ortaya koydu.