3 milyon 649 bin 750 Suriyeliyi barındıran Türkiye’de Ticaret Bakanlığı’nın son datalarına nazaran Suriyelilerin ortak yahut sahip olduğu 15 bin 159 şirket var. Türkiye İktisat Araştırmaları Vakfı’nın raporuna nazaran bu Suriyeli şirketler 44 bin Suriyeliyi de istihdam ediyor. TEPAV’a nazaran bu şirketlerde ortalama çalışan sayısı 7.3 kişi olurken, ortalama bir Suriyeli ailenin 6 bireyden oluştuğu göz önüne alındığında, yaklaşık 250 bin Suriyeli bu şirketler sayesinde geçimlerini sağlıyor. Bu da Türkiye’deki Suriyelilerin yaklaşık yüzde 7’sinin sahibi ya da ortağı Suriyeli şirketlerden istihdam manasında faydalandığını ortaya koyuyor.
GAZİANTEP VE MERSİN
Araştırmanın sonuçlarına nazaran TEPAV’ın görüştüğü Suriyeli girişimcilerin yüzde 72’si Suriye’deki savaş sona erse bile Türkiye’den ayrılmayı düşünmüyor. Araştırmanın gerçekleştirildiği Suriye hududunda ya da hududa yakın Gaziantep, Mersin, Hatay, Şanlıurfa, Kilis, Adana, Kahramanmaraş ve Mardin’deki Suriyeli teşebbüsçüler ‘geçici’ olmadıklarını vurguluyor. Suriyelilerin süreksiz olmadıklarını söylemelerinin altındaki en büyük neden ise iş hayatında yaşanan görece muvaffakiyet. Rapora nazaran, kelam konusu 8 kentte aktif toplamda 106 bin 545 şirket bulunurken, bunların 2 bin 122’si (yüzde 2) Suriyelilerin. 8 kent içinde Suriyelilerin en fazla şirket kurduğu birinci iki kent ise 802 şirketle Gaziantep ve 647 şirketle Mersin. Suriyelilerin istihdamı ile ilgili mevcut yasa ve düzenlemelerin, mülteciler tarafından kurulan şirketleri olumsuz tarafta etkilediğini ve Suriyelilerin resmi iş piyasasına entegrasyonunu sınırladığı da söz edildi.
Hürriyet’e konuşan TEPAV raporunun müellifi Omar Kadkoy, hem Suriyeliler hem de Türkiye vatandaşları için istihdam imkânı yaratan şirketlere ait bilgileri, Türkiye’deki Suriyelilere yönelik yanlış ekonomik ve toplumsal ön yargıların ‘panzehiri’ olarak kıymetlendirdi. Kadkoy, buna rağmen Suriyeli girişimcilere yönelik yeni yasal düzenlemelerle, kelam konusu şirketlerin dış ticaret konusunda müspet bir rol oynamasına müsaade verilmesinin mümkün olduğunu belirtti.
GÜVENLİK ÖNCELİĞİ
Türk-Alman Üniversitesi Göç ve Ahenk Araştırmaları Merkezi Yöneticisi Prof. Dr. Murat Erdoğan, Suriyelilerin ülkede kalmayı tercih etmesinin ve ‘kalıcı’ olma fikrine kapılmasının birinci nedeninin güvenlik ve istekli dönüş yapma isteklerinin ‘sıfıra yakın’ olduğunu öne sürdü. Erdoğan, son araştırmalara nazaran, gündelik fiyatla çalışan Suriyelilerin sayısının azaldığını, maaşlı çalışan Suriyelilerin birinci defa öbür kısmın üzerine çıktığını işaret etti.
3.649.750… Türkiye’deki Suriyeli nüfus
%28.43…10 yaşın altındaki Suriyeli sayısı
3.585.417… Şehirlerde yaşayan Suriyeli
548 .134… En fazla Suriyeliyi barındıran İstanbul
31.185… Çalışma müsaadesi verilen Suriyeli
15 .159… Suriyelilerin ortak yahut sahip olduğu şirket
İHRACATI DA SIRTLADILAR
TEPAV’ın raporuna nazaran, Suriyeli şirketler 2010’dan itibaren Suriye’ye ihracatın eski seviyelerine ulaşmasında kıymetli rol oynadı. Türkiye’nin Suriye’ye ihracatı 2010’da 1.84 milyar dolarken 2012’de 500 milyon dolara düştü. Bölgede Suriyeli şirketlerin tesiriyle 2014’ten itibaren ihracat eski düzeye dönmeye başladı. Rapora nazaran, 2016’da Suriye’ye ihracat 1.8 milyar dolara yükseldi.