Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü datalarına nazaran, 2018 yıl sonu prestijiyle İHA (İnsansız Hava Aracı) kullanıcı sayısı 35 bin 366’ya, İHA sayısı ise 27 bin 439’a ulaştı. Yaşar Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Sami Aksoy, müsaadesiz yahut kayıtsız, tescil olmadan drone uçurmanın cezasının epey yüksek olduğuna dikkat çekerek, “Günümüzde droneların maliyeti çok düşük olsa da başta özel hayatın kapalılığına dikkat edilmeli. Ayrıyeten 5 yılı bulabilen mahpus ve 14 bin 705 lirayı bulan yüksek para cezalarından korunmak için önlemli davranılmalı” ihtarında bulundu.
Medyadan kargo nakliyeciliğine, sağlıktan askeri maksatlı kullanıma kadar hayatımızın çabucak her alanında süratle yer almaya başlayan dronelar, daha çok hobi gayeli kullanılsa da kullanım için kurallara uymak ve gerekli müsaadeleri almak gerekiyor. Ülkemizde de tartılarına nazaran sınıflandırılan droneları kaydetmeden, uçuş müsaadesi almadan uçurmanın cezası büyük. Taşıma hukuku alanındaki çalışmalarıyla bilinen Yaşar Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Sami Aksoy, sayısı her geçen gün artan dronelarla ilgili ülkemizdeki yasal düzenlemeler ile ilgili bilgi verdi.
3 GÜN İÇİNDE KAYIT ZORUNLU
Türk Sivil Havacılık Kanunu’nun 144’üncü hususunun İHA’lara ayrıldığını lakin temel kararların İHA Sistemleri Talimatı içerisinde olduğunu belirten Aksoy, “Öncelikle azami kalkış tartısı 500 gramdan hafif araçlar hem talimatın kapsamı dışında hem de bu araçlar için tescil kelam konusu değil. Talimata nazaran 500 gram- 4 kilogram kalkış tartısındaki insansız hava araçları İHAO, 4 kilogram- 25 kilogram İHA1, 25 kilgramg-150 kilogram ortasındakiler ise İHA2 olarak sınıflandırılmış durumda. İHA0 ve İHA1 kategorisindeki hava araçlarının SHGM tarafından oluşturulan elektronik sisteme kaydı gerekiyor. Kayıt mecburiliği hem ithal eden satıcılar hem de hava aracını kişisel olarak satın alanlar için geçerli. Ayrıyeten kişisel olarak yurtdışından getirilen yahut yurt içinde periyot alınan 500 gram üzerindeki aracın 3 gün içinde sisteme kaydettirilmemesi halinde 7 bin 353 lira para cezası kesileceği açıkça karara bağlanmış durumda” diye konuştu.
İHA0 ile İHA1 uçuracak şahıslar için SHGM tarafından rastgele bir lisans düzenlenmediğini tabir eden Aksoy, “Ancak kelam konusu şahıslar, oluşturulan internet tabanlı kayıt sistemine kayıt olmak zorunda. İHA0 sınıfı pilotlar en az 12 yaşında, İHA1 sınıfı pilotlar en az 15 yaşında olmalı. İHA2 ve İHA3 sınıfındaki araçların ise SHGM tarafından hava aracı siciline kayıt edilerek, tescil işareti alması gerekiyor. Hatta bu sınıftaki araçlar için sorumluluk sigortası yaptırma mecburiliği da mevcut. Daha hafif araçlardan farklı olarak, İHA2 sınıfındaki aracı kullanacak pilot için genel müdürlük tarafından 3 yıl vadeli İHA2 pilot lisansı düzenlenmesi şarttır” dedi.
’YÜKSEK CEZALARLA KARŞILAŞABİLİRSİNİZ’
Ağırlığı ve hangi hedef için kullanıldığı fark etmeksizin İHA’lara yönelik cezaların azımsanmayacak derecede yüksek olduğunu belirten Dr. Sami Aksoy, 2019 yılı sayılarına nazaran, insansız hava araçları ile müsaadesiz yahut kayıtsız uçuş gerçekleştirilmesinin cezası 8 bin 498 lira. Bu nedenle bilhassa İHA0 satın alacakların buna dikkat etmesi gerekiyor. İdari para cezalarına dair yönetmelikte, özel hayatın saklılığının ihlal edilmesinin cezası ise 2 bin 124 lira olarak belirlenmiş. Fakat bu sayının idari para cezası olduğu hatırlatılmalı. Gerçekten mağdurların mahkemeler huzurunda tazminat talep hakkı bunun dışında. Türk Ceza Kanununun 134. hususunda de şahısların özel hayatının kapalılığını ihlal eden kimsenin 1 yıldan 3 yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılacağı, saklılığın imaj yahut seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde verilecek cezanın 1 kat artırılacağı tabir edilmiş” diye konuştu.
PARA CEZASI 14 BİN TL’Yİ GEÇİYOR
Dronelar ile havalimanları yakınlarında uçuş yapıldığını da hatırlatan Sami Aksoy, Bu konuda irtifaya bağlı olmaksızın, havalimanlarında pist kenarından 9 kilometre aralıktan daha yakın alanda uçuşun yasak olduğu, aksi takdirde hangi sınıfta olursa olsun drone kullanan kişinin ağır para cezasıyla karşılaşabileceği unutulmamalı. Çünkü Türk Sivil Havacılık Kanununun 144. Maddesi’nde, Ulaştırma Bakanlığı yahut mülki yönetim amirlerince belirlenen alanlar dışında insansız hava aracı uçuran bireylere 14 bin 705 liraya kadar idari para cezası uygulanabileceği söz edilmiş” dedi.
2565 Sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu’nu da hatırlatan Aksoy, Kanunun 25. Maddesi’nde, birinci derece kara ve deniz askeri yasak bölgelerinde çekim yapanlar ile bölgenin savunma ve güvenlik önlemlerini aksatacak, bozacak ve açıklayacak aygıtlar kullananlara 6 aydan 5 yıla kadar mahpus ile 5 bin liradan 50 bin liraya kadar ağır para cezası verileceği karara bağlanmış” diyerek, alınabilecek mahpus cezalarını hatırlattı.
500 GRAM ALTINDAKİ DRONE KULLANICILARI DA ÖNLEMLİ OLMALI
Droneların 500 gram altında olmasının kullananları birtakım prosedürlerden kurtardığını belirten Sami Aksoy, “Yoksa aracın 500 gramın altında olması ne özel hayatın kapalılığını ihlal ne de askeri tesis ya da havalimanı üzere yasak bölgelerde uçuş yahut çekim yapmak fırsatı sunar. 500 gram altında olsa bile, tüm drone uçuranların maddelerdeki sonuçları öngörerek baştan önlemli davranmaları kendi faydalarına olacaktır. Münasebetiyle günümüzde droneların maliyeti çok düşük olsa da başta özel hayatın kapalılığına dikkat edilmeli, ayrıyeten mahpus ve yüksek para cezalarından korunmak için önlemli davranılmalı” diye konuştu.