Küresel çapta jeopolitik risklerdeki artış, ticaret savaşı ve Avrupa kaynaklı siyasi belirsizlikler sonucu değişen risk algısı karşısında, ortalarında ABD Merkez Bankası (Fed) ve Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) da bulunduğu 47 merkez bankası faiz indirdi.
Yılbaşından bu yana birçok zorluğun deneyimlendiği global piyasalarda, ticaret savaşları kaygıları, Brexit meçhullüğü, İtalya’daki siyasi gelişmeler, İran ve Suriye kaynaklı jeopolitik riskler karşısında risk algısında önemli bozulma yaşandı.
Bu periyotta merkez bankaları da, 2008 global ekonomik kriz sonrası uyguladığı alışılmadık para siyasetlerine geriye dönüş olarak nitelendirilebilecek adımlar atmak zorunda kaldı.
Geçen yıl ABD’de iş gücü piyasası ve büyümedeki olumlu görünümün yanı sıra enflasyonun Fed’in amacı olan yüzde 2 civarında seyretmesi, piyasalarda bankanın 2019 ve 2020’de faiz artırımlarına devam edeceği beklentilerini güçlendirmişti.
Her ne kadar ECB’nin varlık alım programını 2018 sonu prestijiyle sonlandırması hedeflense de, İtalya’nın kamu borç stokundaki artış, Brexit kaynaklı siyasi belirsizlik, AB’de büyüme ve enflasyon görünümündeki bozulma üzere gelişmeler, bankanın bu emele ulaşmasını engelledi.
Gelinen noktada, geçen yıl gelişmekte olan ülkelere yönelik azalan risk iştahının 2019’da global çapta yaygınlaştığı ve portföy çıkışlarının derinleştiği görülürken, inançlı liman olarak nitelendirilen varlıklara ve tahvil piyasasına yönelim arttı.
Bu durum karşısında Fed ve ECB üzere önde gelen merkez bankaları da genişlemeci siyasetlere gereksinim duyulduğunu dillendirerek, global iktisadın muhtaçlık duyduğu teşvikleri karşılamak maksadıyla genişlemeci para siyasetlerine geri döndü. Gelişmekte olan ülkeler de bilhassa temmuz prestijiyle faizlerde indirime giderek büyük merkez bankalarının yolunda ilerledi.
Böylece yıl başından bu yana ortalarında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) da bulunduğu 47 merkez bankası faizleri düşürdü.
FED SİNYALİ VERDİ, ECB TAKİP ETTİ
Bu yıla 3 faiz artırımı beklentisiyle başlayan Fed, gerek ABD Lideri Donald Trump’ın ticaret siyasetleri, gerek global iktisattaki yavaşlama gerekse de jeopolitik risklerdeki artış sonrası yılın ikinci yarısı prestijiyle faiz indirimi sinyali verdi.
Temmuz ayında ise beklentiler doğrultusunda karar alan ve faizleri yüzde 2,00-2,25 bandına çeken Fed, faizleri yaklaşık 11 yılın akabinde birinci sefer indirmiş oldu. Fed’in eylül ayında faiz indirimine gideceği beklentisi ise piyasalarda büsbütün fiyatlanmış durumda…
ECB de dün piyasa beklentileri doğrultusunda mevduat faiz oranlarını 10 baz puan indirerek yüzde eksi 0,50’ye çekerken, 1 Kasım prestijiyle aylık 20 milyar avroluk varlık alım programına tekrar başlanacağını duyurdu.
TCMB tarafında ise yıla yüzde 24 düzeylerindeki siyaset faizi ile başlanmasına rağmen, temmuzda 425 ve eylülde 325 baz puanlık indirime gidildi. Böylelikle siyaset faizinde toplamda 750 baz puanlık indirim yapan TCMB, en çok faiz indiren merkez bankası oldu.
MAYIS SONRASI FAİZ İNDİRİMLERİ HIZLANDI
Ocak ayında Angola, Gana, Ermenistan, Gürcistan ve Malavi olmak üzere 5 ülkenin merkez bankası faiz indirdi. Şubatta Azerbaycan, Hindistan, Mısır, Jamaika, Paraguay ve Kırgızistan’da da merkez bankaları faiz indirim yoluna giderken, mart ayına gelindiğinde bu ülkelere Gürcistan ve Nijerya da dahil oldu.
Nisan ayında nispeten sakin geçen piyasalarda Ukrayna da faizlerde 0,50 baz puanlık indirime gitti.
Fed’in faiz indirim sinyali verdiği mayıs ayı, merkez bankaları kararları açısından ağır geçen bir periyot oldu. Ruanda’dan Yeni Zelanda’ya, Filipinler’den İzlanda’ya ve Sri Lanka’dan Tacikistan’a kadar birçok ülkenin siyaset faizini düşürdüğü mayıs ayında toplam 11 ülke indirim tarafında aksiyon aldı.
Haziran ayı bilhassa Hindistan, Şili, Rusya üzere gelişmekte olan ülke merkez bankalarının faiz indiriminin koşulduğu bir devir olurken, temmuzda toplam 16 ülke faizi düşürdü. Fed başta olmak üzere Türkiye, Brezilya, Rusya, Güney Afrika bu periyotta faiz indiren ülkeler ortasında yer aldı.
Ağustos ayında da 21 ülke faiz indirirken, eylül ayının 13’ü prestijiyle ECB ve TCMB dahil 6 merkez bankasında faiz indirim aksiyonu alındı.
Alınan aksiyonlara bakıldığında, Azerbaycan’ın yıl başından bu yana 5 defa faiz indirimine giderek bu yola en fazla başvuran ülke olduğu görüldü. Kademeli indirim yoluna giden Azerbaycan Merkez Bankası’nın toplamda aldığı aksiyonların seviyesi ise 150 baz puanda kaldı.