Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasında (TCMB) Türk lirası olarak tutulan “yedek akçe”nin bütçeye aktarılmasıyla ilgili düzenleme Türkiye Büyük Millet Meclisine (TBMM) geliyor.
AA muhabirinin iktisat kurmaylarından edindiği bilgiye nazaran kelam konusu düzenlemede TCMB Kanunu’nun 60’ıncı unsurunun tekrar düzenlenmesi öngörülüyor. Buna nazaran mevcut unsurun bankanın yıllık safi karının yüzde 20’sinin yedek akçeye ayrıldığını belirten “a” fıkrası kaldırılıyor.
Bununla birlikte ilgili unsura “Son yıl karından ayrılan ihtiyat akçesi hariç, birikmiş ihtiyat akçeleri her yıl kara katılarak dağıtılabilir.” ibaresinin eklenmesi öngörülüyor. Düzenlemenin Meclis’ten geçmesi halinde bankanın yıllık net karı şu biçimde dağıtılacak:
“Hisse senetlerinin nominal bedeli üzerinden yüzde 6’sı birinci kar payı olarak hissedarlara, bu yüzdeler fiyatının düşmesinden sonra kalan ölçünün en çok yüzde 5’i, iki aylık maaş fiyatını geçmemek üzere banka mensuplarına ve yüzde 10’u ihtiyat akçesine, pay senetlerinin nominal kıymeti üzerinden Genel Şura kararıyla en çok yüzde 6 nispetinde ikinci kar payı olarak hissedarlara, bu dağıtımdan sonra kalan bakiye Hazineye verilir.”
Öte yandan son yıl karından ayrılan ihtiyat akçesi hariç, birikmiş ihtiyat akçeleri her yıl kara katılarak dağıtılabilecek.
Merkez Bankasının yıllık net karının dağıtımını düzenleyen 60’ıncı husus daha evvel, “yüzde 20’si ihtiyat akçesine, pay senetlerinin nominal pahası üzerinden yüzde 6’sı birinci kar payı olarak hissedarlara, bu yüzdeler fiyatının düşmesinden sonra kalan ölçünün en çok yüzde 5’i, iki aylık maaş fiyatını geçmemek üzere banka mensuplarına ve yüzde 10’u olağanüstü ihtiyat akçesine, pay senetlerinin nominal kıymeti üzerinden Genel Heyet kararıyla en çok yüzde 6 nispetinde ikinci kar payı olarak hissedarlara, bu dağıtımdan sonra kalan bakiye Hazineye verilir.” halindeydi.
Dünya örneklerinde benzeri uygulamalar mevcut
İktisat kurmayları yedek akçe konusunun Türk Ticaret Kanunu ile uyumlu hale getirildiğini söyledi.
Dünya örneklerine bakıldığında benzeri uygulamaların görüleceğini vurgulayan kurmaylar, yedek akçe konusunun bundan sonra gündemden çıkarılacağını ve daima uygulama haline dönüşeceğini lisana getirdi. Misal ülke kümeleri merkez bankalarının kar transferleri incelendiğinde; Arjantin, Brezilya, Endonezya ve Avustralya’da kanunlar çerçevesinde kar dağıtımı yapılıyor.
Kanada’da karın tamamı, Polonya’da karın yüzde 98’inden azı, Güney Afrika’da karın yüzde 90’ı, Rusya’da karın yüzde 50’si, Peru’da karın yüzde 25’i dağıtılabiliyor.