Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Viroloji Bilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Ali Öktem yürütücülüğünde Bülent Ecevit Üniversitesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Sözen ve gruplarının iştirakiyle “Türkiye kemirici ve küçük memelilerinde Hantavirüs varlığının ve dağılımının araştırılması” bahisli çalışma başlatıldı.
Araştırma kapsamında kemiricilerden insanlara bulaşan, ateş ve kanama ile seyreden, böbrek yetmezliği nedeniyle ölümcül olabilen “Dobrava Hantavirus İğneada”, “Dobrava Hantavirus Giresun”, “Puumala Hantavirus Bartın”, “Tuula Hantavirus Palandöken” ismi verilen ve insanlarda çok az rastlanan 4 virüs tespit edilerek bilim dünyasına duyuruldu.
Sağlık Bakanlığının dayanağıyla Türkiye’nin farklı üniversitelerinden bilim insanlarının iştirakiyle yürütülen projenin, virüsün teşhisi ve dayanak tedavi sürecinin başlatılması açısından yaşamsal değere sahip olduğu bildirildi.
Virüsün teşhisi
Prof. Dr. Mehmet Ali Öktem, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2000 yılından bu yana hanta virüsüyle ilgili saha çalışması yaptığını ve TÜBİTAK Projesi yürütücülüğünü üstlendiğini belirtti.
Hanta virüsünün, kemiricilerde bilhassa fare popülasyonu içinde salgın olması durumunda insanlara bulaşabildiğini lisana getiren Öktem, bu virüsün kanamalı ateş ve böbrek yetmezliğiyle giden enfeksiyona yol açtığını bildirdi.
Öktem, virüsün kemiricilerdeki varlığını Türkiye’de birinci sefer 2004 yılında Karadeniz ve Ege Bölgesi’ndeki çalışmalarda tespit ettiklerini, 2009 yılında da Zonguldak ve Bartın’da insan olgularıyla karşılaştıklarını aktardı.
Sağlık Bakanlığı ile temasa geçtiklerini anlatan Öktem, “Bu virüs kümesi dünyada biliniyordu. Biz Türkiye’deki alt tiplerini, versiyonlarını göstermiş olduk ve bulunduğu bölgelerin ismini verdik. Gen bankasına da bildirerek memleketler arası literatürde yayınlanmasını sağladık. Bu virüsün kökenlerini birinci defa dünyaya biz bildirmiş olduk.” dedi.
Öktem, son olarak 2019 yılında Tuula Hantavirus Palandöken’i tıp dünyasına sunduklarını söz etti.
Korunması çok kolay
Virüsün kemiricilere ziyan vermediğini, kemiricilerin saçtığı salgıların insanlara soluma yoluyla bulaştığını kaydeden Öktem, “Özellikle farelerin salgılarından saçılıp havaya karışıp solunduğunda beşerde enfeksiyona yol açıyor.” diye konuştu.
Öktem, virüsün bulaşmasının kemiricilerin bulunabileceği bölgede kolay bir maske kullanımıyla önlenebileceğine dikkati çekti.
Virüsün teşhisi ile tedavi yolunda değerli bir adım atıldığına da işaret eden Öktem, “Teşhis boyutu çok kıymetli. Virüsün bilinen bir tedavisi yok, erken teşhis edilirse takviye tedaviyle bağışıklık sistemi temizleninceye kadar hasta hayatta tutulabilir ve bir müddet sonra hasta kurtarılmış olur.” sözlerini kullandı.
Araştırmalarının ömür koruyan bir özelliği olduğunu vurgulayan Öktem, virüs beşere geçmeden evvel enfeksiyonun bulunduğu riskli alanları saptadıklarını belirtti.
Prof. Dr. Mehmet Ali Öktem, orman farelerinden geçen virüsün orman çalışanlarına, orman mühendislerine bulaşabileceğini, tarla farelerinden kaynaklanan virüsün de çiftçilere, avcılara geçebileceğini kelamlarına ekledi.