Hükümet yeni araba fabrikası yatırımı çekmek, mevcutları da büyütmek için ek ataklar yapmaya başladı. Dün gece Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve yatırımlarda devlet yardımları hakkında değişiklik yapılmasını öngören Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle, Türkiye’de yeni yatırım yapacak ya da yatırım kapasitesini genişletecek otomotiv firmalarına yeni teşvikler sağlandı. ‘Volkswagen için özel teşvik’ olarak algılanan bu yasa aslında yeni değil. 15 Haziran 2012 tarihinde yürürlüğe giren ve o periyot Hyundai’nin yararlandığı maddede birtakım değişiklikler içeren 7 Ağustos 2019 tarihli Cumhurbaşkanlığı kararının 6’ncı unsuruna nazaran Türkiye’de 100 bin adet kapasiteli yeni araba fabrikası kuran yahut mevut yatırımını en az 100 bin adet artıran yatırımcılara verilen takviyeler devam edecek. Maddede değişip, eklenen 2 husus ise şöyle:
2 DEĞERLİ DEĞİŞİKLİK
1) 2012’de çıkan maddede bahsedilen kurallara uyan yatırımcılar için gümrüksüz ithalat kapsamına A, B, C segmenti otomobiler girerken, dünkü değişiklikle motor silindir hacmi 1.600 cm3’e kadar olan arabalar Gümrük Vergisi ödemeden ithal edebilecek. Ayrıyeten gümrüksüz ithalat müsaadesi teşvik evrakında kayıtlı sabit yatırım fiyatının yüzde 20’sinin gerçekleştirilmesini müteakip, yatırım müddeti içerişinde olmak kaydıyla yapılabilecek. Yani yatırımın yüzde 20’si tamamlanınca başlayıp, bitene kadar devam edecek. Bu da azamî 2-3 yıllık bir süreç.
2) Ayrıyeten daha evvelki maddede olmayan hibrit yahut elektrikli araba üretimine yönelik teşvikler de yeni kararnamede yer alıyor. Yasaya hibrit ya da elektrikli araba üretimine yönelik yatırımlarda ise müsaade verilen toplam ithalat ölçüsünün azami yüzde 10’una kadar, motor silindir hacmi 2500 cc’ye kadar olan araba ithaline müsaade verileceği unsuru de eklenmiş.
MOTORLA %15’E ÇIKAR
Değiştirilen kararnamede 7 yıl evvel maddede yer alan şu kısım ise motamot devam ediyor: “Teşvik dokümanı kapsamında ithaline müsaade verilen toplam araba sayısı, evrakta kayıtlı ek kapasitenin yüzde 15’ini aşamaz. Fakat doküman kapsamında motor üretiminin de yer alması halinde, motor üretim kapasitesinin yüzde 15’i kadar daha (Motor üretim kapasitesinin, araba üretim kapasitesinden fazla olması durumunda araba kapasitesi dikkate alınır) üstte belirtilen silindir hacmine kadar ek araba ithalatına müsaade verilebilir.”
MEVCUTLAR DA YARARLANMALI
Sadece araba üretimine yönelik teşvikleri kapsayan kanunla ilgili tartışma da yaşanıyor. Öncelikli olarak Ford Otosan, Volkswagen için 2022 yılından itibaren yılda 100 bin adedin üzerinde ek kapasiteyle ticari araç üretecek. Lakin bu teşvik ticari araçları kapsamadığı için üretimin yüzde 15’i kadar gümrüksüz ithalat yapamayacak. Öbür taraftan yıllardır Türkiye’ye yatırım yapmış, milyar dolarlar düzeyinde ihracat yapan üreticiler de bu teşviklerden yararlanamıyor. Zira kimileri yeni kapasite artışı yaptı kimileri mevcudu bile tam olarak kullanamıyor. Bu yüzden mevcutlar da bu teşviklerden makul bir müddet yararlanmalı.
*Oyak Renault yeni Clio yatırımını yeni tamamladı ve 375 bin adetlik kapasitesini bile tam olarak dolduramıyor.
*Tofaş’ın 290 bin adetlik mevcut araba üretim kapasitesinde 2018’de büyük boşluk vardı ve bu yıl daha da artmış durumda.
*2002’de çıkan bu maddeden yararlanan Hyundai kapasitesine 245 bin adede kadar çıkardı. Artık Koreli marka 2021 yılı için yeni SUV ve sedan modelinin hazırlıklarını sürdürüyor. Şirket İzmit’in yanına yeni bir tesis daha kurarsa o vakit teşvikten yararlanıyor.
*Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye de son olarak 230 milyon Euro yatırımla yeni Corolla’yı bantlardan indirmiş ve kapasitesine 280 bin adede çıkarmıştı. Bu durumda ek bir yatırım yapması mümkün gözükmüyor.
*Türkiye’de 50 bin adetlik kapasiteye sahip Honda, 2021 yılında Avrupa’dan çıkma planı dahilinde Gebze’deki fabrikasını da kapatacak.
MEKSİKA’DAN YENİDEN GELİR Mİ?
Otomotiv dalına getirilen bu teşvik, ‘Volkswagen yatırımı için mi?’ sorusunu da gündeme getirdi. Şimdi resmi kararını açıklamasa da Alman basınında Türkiye’nin en büyük aday olduğu gündeme gelmiş lakin Türk hükümetinden yatırım için çok ve ağır talepler istedikleri de kulislerde konuşulmaya başlanmıştı. Ancak Volkswagen’in Türkiye’ye 300 bin adetlik bir fabrika kurması halinde, yılda 45 bin aracı gümrük vergisiz ithal etme fırsatına sahip olabilir. Bu noktada gözler Jetta’ya çevrildi. Türkiye’de bir periyot Volkswagen satışlarının 3’te 1’ine ulaşan Jetta modeli Meksika’da üretiliyor. Ağustos 2011’den itibaren Meksika menşeili araçlara yani Jetta’ya yüzde 10 gümrük vergisi kondu. 2018 yılına kadar ek vergiye karşın Türkiye ithal etmeye devam etti. Lakin 2018’de modelin Avrupa Birliği (AB) homologasyonu bitince ithalatı durdu. Artık bu teşvikle birlikte yine homologasyonu sağlanıp getirilir mi, niçin olmasın. Aksi takdirde VW’nin gümrük vergisine sahip Avrupa’da üretilen diğer modeli bulunmuyor.
GÜMRÜK VERGİSİ NE KADAR?
Türkiye Gümrük Vergisi’ni ülke menşeine nazaran farklı oranlarda uyguluyor. Buna nazaran Avrupa Birliği (AB) bu vergiden kimi haller dışında muaf tutulurken Uzakdoğu ülkelerine yüzde 10, ABD’ye yüzde 60 Gümrük Vergisi uygulanıyor. Son periyotta ithalatın ağır olduğu Güney Afrika ile Meksika’dan gelen araçlara da yüzde 10 ek TOKİ vergisi getirilmişti.